بررسي تبارشناسانه مفهوم اليناسيون (ازخودبيگانگي) در داستان «گاو» اثر غلامحسين ساعدي

Genealogical analysis of alienation Case study: The story of the cow by Gholam Hossein Saedi

پديده بيگانگي با توجه به تقابل سنت و تجدد، به‌ويژه در عصر پهلوي، با جريان شبه مدرنيته و جريان هاي سياسي و فكري آن روزگار از وجود ارتباط معناداري حكايت مي‌كند؛ چنان كه كودتاي 28 مرداد 1332 مهم ترين و تاثيرگذارترين رخداد سياسي بود كه ياس، ناكامي و ازخودبيگانگي قشر متوسط و روشنفكر جامعه را رقم زد. بنابراين پرداختن به آثار غلامحسين ساعدي به عنوان روشنفكري كه سطوح و وجوهي از اين پديده را نمايندگي مي كند، ضرور به نظر مي‌رسد؛ زيرا ادبيات او محصول فضايي است كه به ساحت شبه‌مدرنيته در ايران تعلق دارد. مقاله پيش رو بر آن است داستان «گاو» ساعدي (از مجموعه عزاداران بيل) را كه داستاني استعاري و سمبوليك است، بر اساس مفهوم ازخودبيگانگي تبيين و تحليل كند و ماجراي ازخودبيگانگي انسان ايراني را در مواجهه با پذيرش واقعيت و نقش وارون‌تابي ايديولوژي در ايجاد اين پديده نشان دهد. اين پژوهش پس از تبيين پديده اليناسيون بر اساس تبارشناسي اين مفهوم، به مدد استعاره‌هايي چون «قدرت و ايديولوژي»، «هويت» و «ديگري»، با توجه به ساختار نظريه بيگانگي هگل (يگانگي/ بيگانگي/ رهايي از بيگانگي) داستان «گاو» را بررسي مي كند. طي تحليل داستان اين نتيجه حاصل شد كه در ژرفساخت اثر يك نظرگاه فلسفي-روانشناختي- جامعه شناختي پنهان است كه در ساختار، فضا و شخصيت داستان قابل رويت است. خلق شخصيت‌هاي مسيله‌داري همچون شخصيت مشدي حسن نمايانگر جست‌وجوي نويسنده براي نشان دادن جهان نماديني است كه با نظريه گره خورده است.

The phenomenon of alienation according to the contrast between tradition and modernity, especially in Pahlavi era should have a meaningful relationship with the quasi-modernity flow and other intellectual and political flows. As the coup occurred in 28 Mordad 1332 was the most important and effective political flow that caused despair and failure and alienation in the middle and intellectual strata of society. So, it seems necessary to address the works of Gholam Hossein Saedi as an intellectual who represents the levels and aspects of this phenomenon. Because his literature is the product of a space that belongs to the field of quasi-modernity in Iran. This article tries to analyze and explain the story of "Cow" by Saedi (Bill Mourners Collection) which is in the form of a metaphorical and symbolic story, on the basis of alienation concept, and show the adventure of being alienation of Iranian human while facing reality, and also the role of inverted ideology in creation of this phenomenon. The research in question, after explaining the phenomenon of alienation based on genealogy of this concept shows its historical evolution in the views of Hegel and Feuerbach and Marx and Forum, examines the story of "Cow" according to metaphors such as "power and ideology", "identity", "another one". During the analysis of the story, we came to the conclusion that there is a hidden philosophical-psychological-sociological theory in the construction of the work that is visible in the structure, space and character of the story. Creating problematic characters like Mashdi Hassan, represents the author search to show a symbolic world tied to theory.