بررسي الگوي اثرات متقابل ژنوتيپ-محيط و شناسايي لاين‌هاي برتر ارزن مرواريدي

Investigating the genotype-environment interactions and identification of superior lines of pearl millet

ارزن مرواريدي (Pennisetum glaucum L.) گياهي متعلق به خانواده غلات است و از لحاظ اهميت اقتصادي در بين غلات بعد از گندم، برنج، ذرت، جو و سورگوم، در رتبه ششم قرار دارد. به‌منظور بررسي پايداريلاين­هاي اميدبخش ارزن مرواريدي، پنج لاين اميدبخش در شش منطقه (كرج، بيرجند، ورامين، يزد، گنبد و ساري) طي دو سال (1395-1394) در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي و در سه تكرار كشت و مورد بررسي قرار گرفتند. نتايج تجزيه واريانس مركب براي صفات تعداد پنجه، تعداد برگ، تعداد روز تا گلدهي، ارتفاع، عملكرد علوفهتر و خشك و عملكرد دانه نشان داد كه ارقام و محيط‌هاي مورد آزمايش، اختلاف معني‌داري با يكديگر دارند و اثرات متقابل ژنوتيپ و محيط معني‌دار بود. ميانگين عملكرد علوفه تر كل آزمايش، 40/19 تن در هكتار بود و ميانگين عملكرد كليه ارقام به‌جز دو رقم KPM1 و KPM4 كمتر از ميانگين كل بود. بررسي پايداري ژنوتيپ‌ها با استفاده از GGE باي پلات، كليه محيط‌ها را به دو محيط بزرگ با برتري ژنوتيپ‌هاي KPM4 در محيط اول و KPM5 در محيط دوم تقسيم كرد. بررسي روابط بين محيط‌هاي آزمايش نشان داد كه محيط‌هاي دو و چهار از قدرت تمايز بيشتري نسبت به ديگر محيط‌ها برخوردار بودند و معرف خوبي براي كليه محيط‌هاي مورد بررسي مي‌باشند. به‌طوربه‌طور‌كلي نتايج اين بررسي، حاكي از برتري عملكرد و پايداري خوب ژنوتيپ KPM4 در كليه محيط‌ هاي آزمايش بود.

Pearl millet (Pennisetum glaucum L.) belongs to Poaceae family and is also the sixth most important cereal in the world after wheat, rice, maize, barley, and sorghum. In order to stablity analysis of pearl millet, five new pearl millet cultivars were cultivated in six locations (Karaj, Birjand, Varamin, Yazd, Gonbad and Sari) across two years in a randomized complete block design with three replications. the results of combined analysis for number of tillers, number of leaves, days to flowering, height, fresh and dry forage yields and seed yield showed that the cultivars and the environments main effect and their intractions were significant. The total mean offresh forage yield was 40.19 t/ha and the average of all cultivars except KPM1 and KPM4 was lower than total mean. Results of the stability analysis by GGE biplot partitioned the testing environments into two mega-environments with KPM4 and KPM5 as winning genotypes. According to discriminate ability and representativeness, the E2 and E4 environments were perfect. Overall, the results showed the superior performance and good stability of KPM4 genotype in all experimental environments.