قالي‌ طرح ناظم در فرآيند تغيير شيوه‌ي زندگي عشاير قشقايي از كوچ‌نشيني به اسكان مطالعه موردي : قالي‌هاي نقش ناظم بافت كانون‌هاي اسكان چشمه‌رحمان و گل‌افشان

Nazim design of Qashqai Carpet in the process of changing lifestyle Qashqai nomads from migration to settlement case study : nazim design of carpet producing Cheshmeh Rahman and Golafshan camps

اين مقاله حاصل يك فعاليت ميداني و در ارتباط با قالي طرح ناظم قشقايي است كه در كانون‌هاي اسكان چشمه‌رحمان و گل-افشان در شهرستان سميرم از توابع استان اصفهان، به انجام رسيده است. طرح ناظم يكي از برجسته‌ترين طرح‌ها در ميان انواع طرح‌هاي رايج در نظام بافندگي قشقايي است كه امروزه با رويكرد و ساختاري متفاوت از گذشته در جغرافياي قشقايي -از استان فارس تا جنوب اصفهان(سميرم)- بافته مي‌شود. روند اسكان و يكجانشين شدن ايل‌ و عشاير قشقايي منجر به تغيير شيوه‌ زندگي و تحول بنيادين در توليد كمي و كيفي، كاربرد و ساختار دست‌بافته‌هاي قشقايي به‌ويژه قالي طرح ناظم در بُعد فن‌شناختي و زيبايي‌شناختي شد. اين ابعاد در پژوهش حاضر مورد بررسي و تحليل قرارخواهد گرفت. نوع تحقيق بنيادين و روش تحقيق توصيفي - تحليلي است. شيوه گردآوري اطلاعات به‌طور غالب، ميداني است. يافته‌هاي تحقيق حاكي از اين است كه تغيير شيوه‌ زندگي از كوچ‌نشيني به اسكان(يكجانشيني) تأثيرات بنيادين و قابل توجهي را در روند توليد دست‌بافته‌هاي عشايري و به‌طور ويژه قالي‌هاي طرح ناظم داشته است. به‌گونه‌اي كه فرآيند ذهني‌بافي جاي خود را به بافت از روي نقشه و الگو‌هاي شطرنجي داده-است. اندازه قالي طرح ناظم نسبت به گذشته كوچك‌تر شده و عناصر ساختار اصلي طرح (فضاي محراب‌گون، نيم‌سروها، درخت هزارگل-گُلدان مركزي و گل‌ و برگ‌هاي افشان شده و شكل نعلبكي) دچار تغييرات اساسي شده‌است. تنوع رنگي به مدد حضور رنگ‌هاي شيميائي نسبت به طرح قديم، بيش‌تر شده‌است.

This article is the result of a field activity and is associated with the carpet of Qashqai's Nazem design. which has been completed in the camps of Cheshmeh Rahman and Gol Afshan in the city of Semirom in Isfahan province. the nazem design is one of the most prominent designs among the various types of designs in qashqai architecture which is woven today with a different approach and structure from the past in the qashqai geography from Fars province to south of Isfahan (Semirom).the process of settlement of qashqai tribes leads to a change in lifestyle and fundamental changes in quantitative and qualitative production, application and structure of qashqai woven, in particular the carpet of the nazem design in the technological dimension and aesthetic dimension.these dimensions will be investigated and analyzed in this study. the type of research is fundamental and research method is descriptive-analytical.the way information is gathered is predominantly fieldwork. findings of the research indicate is that lifestyle changes from nomad to settlement have a great influence on the production of nomadic wool and especially the carpets of the nazim design. so that the weaving the mental process have given Place herself to weave by pattern and raster map. the size of the carpet of nazem design is smaller than the past and elements of the original structure of the design (altar like space, half cedars,tree of thousand flowers- central of flower pot and flowers and leaves spread and saucer shape) has undergone fundamental changes.