بررسي جامعه شناختي كژكاركردهاي سياستهاي حمايتي با تاكيد بر طرد اجتماعي

Sociological study of the dysfunctions of supportive policies with emphasis on social exclusion

پژوهش حاضر با هدف بررسي كژكاركردهاي سياستهاي حمايتي در زنان سرپرست خانوار تحت پوشش دو نهاد حمايتي كميته امداد امام خميني و سازمان بهزيستي انجام شده است. در اين پژوهش با به كارگيري مفهوم طرد اجتماعي، به بررسي جامعه‌شناختي مسئلۀ تحقيق پرداخته شده است. روش تحقيق نظريه زمينه‌اي بوده و 36 مصاحبۀ عميق و نيمه ساختار يافته با دو گروه از پاسخگويان، مشتمل بر مددجويان و متخصصين انجام شده است. پس از سنخ شناسي سه گانۀ طرد اجتماعي و گونه هاي وابستگي متناظر با آن پديدۀ مركزي مبتني بر يافته هاي پژوهش تحت عنوان "وابستگي منفعلانه" برساخت شده است. مهمترين علل اصلي اين پديده در چهار مقولۀ "طرد مزمن" ، "جامعه پذيري وابسته پرورِ زنان" ، "درجاماندگي سيستم حمايتي" و "كليشه سازي زن سرپرست خانوار" شناخته شده اند. شرايط زمينه‌اي تحت عنوان "سياسي شدن حمايتها" و "شرايط فزايندۀ فراوانيِ زنان سرپرست خانوار " مقوله‌بندي شده‌اند. شرايط مداخله‌گر نيز تحت مقوله‌هاي" سوء مديريت" و "نقص قوانين" بر ساخت شده‌اند.راهبردهاي اصلي در سه مقوله "بازانديشي سوداگرانه" ، "ناتوان نمايي" و "طرد خود‌خواسته" مقوله بندي شده اند و پيامدهاي اين پديده نيز در دو مقوله "مطالبه‌گري مستمر" و " اشتغال‌گريزي" صورت‌بندي شده‌اند. در اين پژوهش مددجوياني كه طرد مزمن و بين‌نسلي را تجربه كرده‌اند، ظرفيت بالايي براي وابستگي منفعلانه به حمايتها- به عنوان اصلي ترين كژكاركرد سياستهاي حمايتي- دارند و شايسته است در اتخاذ سياستهاي حمايتي براي مطرودين مزمن متناسب با وضعيت طرد‌شدگي آنان، نسبت به پيشگيري و كنترل وابسته‌شدن به حمايتها و رسوب در سيستم حمايتي براي اين افراد تمهيداتي انديشيده شود.

The aim of this study was to investigate the dysfunctions of supportive policies in women heads of households under the auspices of two support institutions of the Imam Khomeini Relief Committee and the Welfare Organization. In this research, using the concept of social exclusion, the sociological study of the research problem has been studied. The research method is grounded theory and 36 in-depth and semi-structured interviews were conducted with two groups of respondents, including clients and experts. After the triple typology of social exclusion and the corresponding types of dependence, a central phenomenon based on research findings called "passive dependence" has been constructed. The main causes of this phenomenon are known in four categories: "chronic rejection", "dependent socialization of women", "support system" and "stereotyping of female-headed households". The contextual conditions are categorized as "politicization of protections" and "increasing conditions of female-headed households". The terms of the interventionist are also constructed under the categories of "mismanagement" and "failure of law". The consequences of this phenomenon are also formulated in two categories: "continuous demand" and "employment avoidance". In this study, clients who have experienced chronic and intermediate rejection have a high capacity for passive dependence on support - as the main dysfunction of protectionist policies - and it is appropriate to adopt supportive policies for chronic outcasts commensurate with the status of rejection. They should take measures to prevent and control dependence on supports and deposition in the support system for these people.