بررسي رويكردهاي بلاغي نوين در تفسير قرآن (مطالعه موردي: التفسير البنائي للقرآن الكريم محمود بستاني)

Study of New Rhetorical Approaches in Quranic Interpretation (Case Study: Al-Tafsir Al-Banai for the Holy Quran

در دوره معاصر، تفسير بلاغي قرآن با رويكردها و شيوه‌هاي جديد و توسط مفسراني چون سيدقطب، امين الخولي، عايشه عبدالرحمن بنت‌الشاطيء، نصر‌حامد ابوزيد و برخي مفسران ديگر صورت گرفته است. يكي ديگر از اين رويكردهاي جديد و مبتكرانه در اين حوزه، روش ساختارگرايانه محمود بستاني در «التفسير البنائي للقرآن الكريم» است. وي در اين اثر با دو رويكرد معنايي و هنري به بررسي و تفسير سور قرآني به عنوان ساختار و مجموعه‌اي واحد پرداخته و در اين زمينه از هشت عنصر بلاغي: پيام، موضوع ، معنايي، صوري، لفظي، موسيقايي، ادبي و ساختار در جهت تبيين ارتباط منسجم بين شكل و مضمون آيات و سوره‌هاي قرآن كريم ياري جسته است؛ از ميان عناصر فوق، كاركرد عنصر ساختار به عنوان يكي از مهمترين عناصر، بررسي ساختار كلي سوره و نيز بررسي جايگاه عناصر هفت‌گانه در هر سوره قرآن بوده و اينكه مجموعه اين عناصر، چگونه ساختار هندسي سوره را تشكيل مي‌دهند. هدف اين پژوهش ضمن معرفي روش ساختارگرايانه بستاني در تفسير قرآن بر مبناي مباني مطرح شده در كتاب «القواعد البلاغية في ضوء المنهج الإسلامي»، بررسي و تحليل رويكرد تفسيري وي در تفسير پنج جلدي «التفسير البنائي للقرآن الكريم» بوده است و اين نتايج به دست آمد كه ديدگاه‌هاي بستاني در بحث ازعنصر پيام، موضوع، بحث تقديم و تأخير، ذكر وحذف، عنصر ادبي و عنصر ساختار ديدگاه‌هاي جديد در حوزه تفسير بلاغي قرآن بوده و روش وي به عنوان يكي از شيوه‌هاي تفسير ساختاري با وجود برخي كاستي‌ها مي‌تواند كارآمد باشد.

In the contemporary period, the rhetorical interpretation of the Qur'an has been done with new approaches and methods by commentators such as Seyyed Qutb, Amin Al-Khouli, Aisha Abdul Rahman Bint Al-Shati, Nasr Hamid Abu Zayd and some other commentators. Another of these new and innovative approaches in this field is the structuralist method of Mahmoud Bostani in "Al-Tafsir Al-Banai for the Holy Qur@n".In this work, with two semantic and artistic approaches, he has studied and interpreted the Qur'anic verse as a single structure and collection, and in this regard has been used, eight rhetorical elements: message, subject, semantic, formal, verbal, musical, literary and structure to explain the coherent relationship between the form and content of the verses and chapters of the Holy Quran.. The purpose of this study, while introducing the structuralist method of Bostani in the interpretation of the Qur'an based on the principles presented in the book "Al-Qawa'd al-Balaghah in the light of the Islamic method", was to study and analyze his interpretive approach in the five-volume commentary "Al-Tafsir al-Banai for the Holy Qur'@n". an‎d it was obtained that Bostani's views in the discussion of message element, subject, presentation and delay, mention and deletion, literary element and structural element of new views in the field of rhetorical interpretation of the Qur'an and his method as one of the methods of structural interpretation despite some Disadvantages can be effective.