تأثير كم آبياري و محلول پاشي پلي آمين ها بر عملكرد دانه و روغن، كارآيي مصرف آب و توليد اسيدهاي چرب روغن دانه گلرنگ بهاره (Carthamus tinctorius L.)

Effect of deficit irrigation and foliar application of polyamines on seed and oil yields, water use efficiency and fatty acids production in spring safflower seed oil (Carthamus tinctorius L.)

پژوهش حاضر، به‌منظور بررسي اثر محلولپاشي تركيبات پليآمين بر عملكرد دانه، روغن و اسيدهاي چرب در گلرنگ تحت تنش كم آبياري، به‌صورت اسپليت پلات و در قالب طرح بلوكهاي كامل تصادفي با چهار تكرار در مزرعه پژوهشي دانشكده كشاورزي دانشگاه شاهد در سال 96-1395 انجام شد. تيمارهاي مورد بررسي شامل آبياري در دو سطح آبياري كامل و كم آبياري (به‌ترتيب آبياري پس از تخليه 50 و 75 درصد رطوبت ظرفيت زراعي) به‌عنوان عامل اصلي و سطوح محلولپاشي تركيبات پليآمين به‌عنوان عامل فرعي در 10 سطح شامل محلولپاشي با آب (شاهد)، محلولپاشي با پوتريسين، اسپرميدين و اسپرمين هر يك در غلظتهاي (0/050، 0/10 و 0/2 ميليمولار) بودند. در هر يك از سطوح آبياري، محلولپاشي پوتريسين به‌طور معني دار عملكرد دانه و روغن، شاخص برداشت، كارآيي مصرف آب و اسيد اولئيك را افزايش داد. افزايش سطوح محلولپاشي پوتريسين و اسپرمين از 0/05 به 0/20 ميليمولار در شرايط تنش كم آبياري، مقدار عملكرد زيستي را در مقايسه با تيمار شاهد به‌ترتيب 40/4 و 38/3 درصد افزايش داد. نتايج برشدهي اثرمتقابل نشان داد كه محلولپاشي اسپرمين با بيشترين غلظت (0/2 ميليمولار) تحت تنش كم آبي، مقدار مجموع اسيدهاي چرب غيراشباع دانه را به‌طور معنيداري افزايش و درصد اسيد پالميتيك را كاهش داد. محلولپاشي اسپرميدين موجب افزايش معني‌دار ميزان اسيد لينولئيك روغن گلرنگ در شرايط تنش رطوبتي شد. به‌طوركلي به‌نظر ميرسد كه محلولپاشي تركيبات پليآمين جهت توليد بيشتر عملكرد دانه و روغن، افزايش كارآيي مصرف آب و بهبود كيفيت روغن گلرنگ در شرايط كم آبياري مناسب باشد.

The aim of this study was to investigate the effect of foliar application of polyamine compounds on seed and oil yields and fatty acids production in safflower under deficit irrigation stress. A split plot experiment based on randomized complete block design with four replications was conducted in the research farm of College of Agriculture, Shahed University in 2016-2017. Treatments were irrigation at two levels (normal irrigation and deficit irrigation (irrigation after 50 and 75% depletion of field capacity, respectively) as the main factor and foliar application of polyamine compounds at 10 levels (foliar application with water as control and foliar application with putrescine, spermidin and spermin at 0.05, 0.1 and 0.2 mM concentrations) as secondary factor. At each irrigation level, the putrescine foliar application significantly increased seed and oil yields, harvest index, water use efficiency and oleic acid. Increased levels of putrescine and spermin foliar application ranged from 0.05 to 0.2 mM under deficit irrigation stress conditions resulted in 40.4% and 38.3%, increase in the biological yield respectively, compared to control. Also, foliar application of the highest concentration of spermin (i.e. 0.2 mM) under water deficit stress significantly increased total yield of unsaturated fatty acids and reduced the percentage of palmitic acid. Spermidine foliar application significantly increased linoleic acid yield in safflower oil under water deficit conditions. It can be concluded that foliar application of polyamine compounds can increase seed and oil yields and water use efficiency and improve the quality of safflower oil in deficit irrigation conditions.