تأملي بر كاركردهاي چند ساحتي كاشي نگاره مجلس درويشان در تكيه معاون الملك كرمانشاهان

A Reflection on the Multidimensional Functions of the Image of Majles Darvishan

در اين پژوهش يكي از كاشي‌نگاره‌هاي تكيه معاون‌الملك كرمانشاهان با عنوان «مجلس درويشان» مربوط به قرن 14 هـ.ق، مطالعه شده است. در اين كاشي نگاره صحنه‌اي مربوط به دراويش و وسائل نماديني از آنها و وسايل ورزش باستاني و ابزار حرفه كفش‌دوزي در فضايي شبيه به زورخانه تصوير شده‌ است؛ ظاهراً عناصري نه چندان مرتبط به هم، در اين نگاره گرد هم آمده‌اند. نگارندگان در اين پژوهش به دنبال پاسخ به اين سوالات هستند كه چه ارتباطي بين دراويش و ابزار و وسايل مربوط به حرفه كفش‌دوزي و فضاي زورخانه است؟ و منظور از اين نگاره چيست؟ هدف اين پژوهش تفسير معناشناسي عناصر نگاره، كشف رابطه آنها و كشف دلايل اجراي نگاره است. روش تحقيق، توصيفي-تحليلي و روش گردآوري اطلاعات كتابخانه‌اي است. نتيجه بررسي‌ها نشان مي‌دهد كه پيشه كفش‌دوزي يكي از اصناف مورد توجه عجم است؛ از آنجا كه جوانمردي از قديم با تصوف آميخته بود و رفتار ورزشكاران باستاني مبتني بر اصول آيين فتوت بوده است، به همين دليل در اين نگاره، مجلس درويشان در فضاي زورخانه به تصوير در آمده كه شباهت زيادي به تكاياي متصوفه دارد و مربوط به تصوف است.

Tekyeh Moaven al-molk is a historic Tekyeh located in Kermanshah city of Iran. It was built during Qajar era as a Shia mourning space. It was registered as National monument of Iran in 1975. It is well known for its exclusive tiling, picturing Islamic era events as well as Iranian kings. In this research, one of the tiles of the mentioned architectural heritage entitled “Majles Dervishan” related to the 14th century AH, has been studied. This tile depicts a scene related to Dervishes and their symbolic tools, ancient sports equipment and shoemaking tools in a space similar to a Zurkhaneh. Thus, apparently not so related elements are gathered in this picture. The purpose of this study is to interpret the semantics of drawn elements, discover their relationship and the reasons for performing this painting. The research method is descriptive- analytical and the date is collected through library studies. The results of this research show that the profession of shoemaking is one of the guilds considered by Ajam sect. The ritual of chivalry has long been associated with Sufism, meaning that the behavior of ancient athletes has always been based on the principles of the Fotovat customs. For this reason, the painting of Majles Dervishan is depicted the Zurkhaneh space, which is very similar to the Sufi prayers and is related to Sufism.