عنوان مقاله :
جاي‌نام‌شناسيِ آبادي‌هاي شهرستان بيرجند؛ نمونۀ موردي واژه‌هاي خان و ماه
عنوان به زبان ديگر :
the Etymology of Hamlets in Birjand District: case study: Khan and Mah
پديد آورندگان :
حيدري، احمد دانشگاه آزاد اسلامي واحد بيرجند - گروه هنر و معماري، بيرجند، ايران , بر آبادي، احمد دانشگاه آزاد اسلامي، واحد تهران مركزي، تهران، ايران
كليدواژه :
بيرجند , جاي‌نام‌شناسي , خانه , خان , ماه
چكيده فارسي :
جاي‌نام‌شناسي ازجمله شاخه‌هاي علم زبان‌شناسي تاريخي است، كه قدمتي بيش از 200 سال دارد؛ معمولاً با مطالعات شرق‌شناسان و باستان‌شناسان همراه بوده و به‌مرور زمان، اين دانش تغيير كرده و ساختاري علمي يافته است. شهرستان بيرجند در خراسان جنوبي ازجمله مناطقي در كشور است كه به‌دليلِ دوربودن از كانون‌هاي جمعيتي و راه‌هاي اصليِ مواصلاتي، برخلاف مناطق شمالي خراسان، كمتر مورد تهاجم اقوام بيابانگرد قرار گرفته است. از اين‌رو، جاي‌نام‌هاي اين منطقه كمتر دستخوش دگرگوني شده و در تعداد قابل توجهي از جاي‌نام‌ها، ازنظر مورفولوژي ساختار زبان پهلوي حفظ شده است. هدف از اين پژوهش بررسي و معناشناختي واژه‌هاي «خان» و «ماه» و مشتقات آن در جاي‌نام‌هاي شهرستان بيرجند است. نتيجۀ اين پژوهش آن است كه واژۀ پهلوي «خان» در زبان كردي «كاني» و در تالشيِ كنوني و تبريِ باستان «خوني» به‌معناي چشمه است؛ اين واژه در خراسان جنوبي به‌معناي چشمۀ مصنوعي، چاه يا قنات است و معادل فارسي آن پس از اسلام چهكند مي‌شود. واژۀ ديگر «ماه» است كه در زبان پهلوي به‌معناي دِه است و با مشتقات ديگري در جاي‌نام‌هاي توابع بيرجند مشاهده مي‌شود
چكيده لاتين :
Toponymy is one of the branches of historical linguistics, which is more than 200 years old; It is usually associated with the studies of orientalists and archaeologists, and over time this science has evolved and found a scientific structure. Birjand city in South Khorasan is one of the regions of the country that due to its distance from population centers and main transportation routes, unlike the northern regions of Khorasan, has been less attacked by nomadic tribes. Hence, the habitats of this region have undergone less transformation. Hence, in a significant number of dialects, they have preserved the morphological structure of the Pahlavi language. The purpose of this study is to study the semantics of the words "Kh@n" and "Moon" and their derivatives in the dialects of Birjand city. The research method is descriptive-analytical and the research tool is library and field study. This study concludes that the Pahlavi word "Kh@n", which is used in Kurdish as "Kani" and in Taleshi "Khoni" means spring, in South Khorasan means artificial spring, well or aqueduct; What is its Persian equivalent after Islam? Also, the word moon in the Pahlavi language means ten, which is seen with other derivatives in the pronouns of Birjand function
عنوان نشريه :
زبان و زبان شناسي
