بررسي تحليلي انطباق پهنه بندي اندوختگاه هاي زيست كره با پهنه بندي مناطق تحت حفاظت كشور

An Analytical Survey of the Adaptation of Biosphere Reserve Zoning with the Zoning of Protected Areas in Iran

طبقه ­بندي حفاظتي انسان و زيست كره تلاش دارد بين نيازهاي چندوجهي حفاظت و بهره ­برداري پايدار از طبيعت، تعادل و تعامل برقرار نمايد. در برنامه انسان و زيست­ كره، پهنه بندي اندوختگاه ­هاي ­زيست ­كره در سه زون هسته، سپر و منطقه انتقالي، برنامه ريزي و مديريت مي­شود. ايران به سبب تنوع گياهي، جانوري و فرهنگ بومي و غني، يكي از مكان­­هاي مهم براي پياده ­سازي اين عنوان حفاظتي است و تاكنون 13 اندوختگاه ­زيست­ كره از كشورمان به ثبت رسيده است. اندوختگاه­هاي­ زيست ­كره ايران، به­ دليل داشتن ساير عنوان­هاي حفاظتي ملي و اعمال شيوه هاي زون بندي مرسوم يازده ­گانه، در دستيابي به اهداف برنامه انسان و زيست­ كره موفق نبوده ­اند. اين مطالعه با تشريح اهداف، ساختار و چالش­ هاي اندوختگاه ­هاي­ زيست­ كره، ضرورت زون بندي سه گانه و مبتني بر رويكرد مشاركتي را در كشور مورد تاكيد قرار مي دهد. يكي از دستاوردهاي مهم و كاربردي اين تحقيق دستيابي به الگوي انطباق زون بندي يازده­ گانه مناطق تحت حفاظت ملي با الگوي زون بندي سه­ گانه اندوختگاه ­هاي زيست كره است. مطابق يافته هاي اين مطالعه براي انطباق زون بندي اندوختگاه ­هاي­ زيست كره با تمامي عناوين حفاظتي ملي، ضرورت دارد زون انتقالي به دو بخش دروني و بيروني تفكيك شود. همچنين، زون هاي 1 و 2 مناطق ملي، همواره زون هسته در اندوختگاه را تشكيل خواهند داد، زون سپر، قابليت انطباق با تمام زون هاي 11 گانه به جز زون هاي 1، 2 و 9 را دارد. زون انتقالي دروني به جز زون هاي 1 و 2 بر ساير زون ها قابليت انطباق دارد، در مقابل زون انتقالي بيروني، تنها مي تواند بر زون 9 در مناطق تحت­ حفاظت منطبق شود.

The conservation category as man and biosphere seeks to bridge the multifaceted needs of conservation and sustainable use of nature. Zoning of the biosphere reserves is planned and managed by establishing three zones of core, buffer, and transition. Because of the fauna, flora and indigenous diversity, and its rich culture, Iran is an important environment to implement this vision of this conservation category as man and biosphere and has so far registered 13 biosphere reserves. However, Iran's biosphere reserves have not been successful in achieving the goals of the MaB program, largely due to their national protected areas and applying the existing 11-zoning guidelines. This study describes the goals, structure, and challenges of biosphere reserves in the world and Iran, emphasizes the need for the triple zoning based on a participatory approach in the country. One of the important and applied achievements of this research is to achieve the compliance pattern of eleven zoning of national protected areas with the triple zoning pattern of biosphere reserves. Based on the findings of this study, in order to adapt the zoning of biosphere reserves to all national protection titles, it is necessary to separate the transition zone into two parts internal and external. Also zones 1 and 2 of the national zones will be always considered as core zone in the biosphere reserve. The buffer zone is capable of adapting to all 11 zones except zones 1,2 and 9. The internal transition zone, except zone 1 and 2, is adaptable to other zones. In contrast the external transition zone can only be adapted to zone 9 of national conservation categories.