عنوان مقاله :
سنگ نگاري، زمين شيمي و جايگاه زمين ساختي تودۀ گرانيتي هريس واقع در كوه‌هاي ميشو، شمال باختري ايران (شهرستان شبستر)
عنوان به زبان ديگر :
Petrography, Geochemistry and Tectonic Setting of the Harris Granite Body, Located in Mishu Mountains, Northwest of Iran (Shabestar City)
پديد آورندگان :
پيرمحمدي عليشاه، فرهاد دانشگاه آزاد اسلامي واحد شبستر - گروه زمين شناسي، شبستر، ايران
كليدواژه :
هريس , گرانيت , پس از برخورد , ماگماتيسم , توناليت - گرانوديريت
چكيده فارسي :
تودۀ گرانيتي هريس در شمال‌باختري ايران و باختر شهرستان شبستر رخنمون دارد. از ديدگاه زﻣﻴﻦﺷﻨﺎﺳﻲ، اين منطقه ﺑﺨﺸﻲ از پهنة ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻲ اﻟﺒﺮز باختري- آذرﺑﺎﻳﺠﺎن به‌شمار ﻣﻲرود. اين توده سازند كهر را قطع كرده و خود با رسوب‌هاي پرمين با دگرشيبي آذرين‌‌پي پوشيده شده است. تركيب سنگ‌شناسي اين توده آلكالي‌فلدسپار گرانيت با ماهيت متاآلومينوس تا پرآلومينوس است. ﺑﺎﻓﺖ غالب و ﻋﻤﺪۀ اين سنگ‌ها دانه‌اي و پرتيتي است. كوارتز، فلدسپار پتاسيم، پلاژيوكلاز از كاني‌هاي اصلي سازندة اين سنگ‌ها هستند و بيوتيت، آمفيبول، پيروكسن، آپاتيت، اسفن و زيركن از كاني‌هاي فرعي سازندة آنها به‌شمار مي‌روند. بي‌هنجاري منفي Eu در نمودار REE نشان‌دهندة حضور پلاژيوكلاز در سنگ خاستگاه و يا جدايش پلاژيوكلاز هنگام تكامل ماگماي سازندة اين سنگ‌هاست. بررسي‌هاي زمين‌شيميايي نشان مي‌دهند گرانيت‌هاي هريس ماهيت نوع A دارند و به‌علت فقيربودن از Nb، با نوع A2 همخواني دارند. همچنين، بي‌هنجاري منفي Ba و غني‌شدگي Rb و Th نسبت به Ta و Nb نشان‌دهندة خاستگاه پوسته‌اي اين سنگ‌هاست. در اين گرانيت‌ها Ba بهنجاري منفي ﺑﻴﺸﺘﺮﻱ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﮔﺮﺍﻧﻴﺖﻫﺎﻱ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻲﺩﻫﺪ و مقدار Zr، Ta، Nb و Yb تا اندازه‌اي ﺍﺯ ﮔﺮﺍﻧﻴـﺖﻫـﺎﻱ ﭘـﺲ ﺍﺯ ﺑﺮﺧـﻮﺭﺩ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺳـﺖ. ﺑـﺮ ﺍﻳـﻦ ﺍﺳـﺎﺱ، تودة گرانيتي هريس ﺍﺯ ﻧـﻮﻉ ﮔﺮﺍﻧﻴـﺖﻫـﺎﻱ ﺩﺭﻭﻥﺻـﻔﺤﻪﺍﻱ و غيركوهزايي است كه در محيط كششي پس از برخورد پديد آمده است. ﺧﺎﺳﺘﮕﺎﻩ اين گرانيت‌ها ﺍﺣﺘﻤﺎلاً ﺫﻭﺏﺑﺨﺸﻲ پوستۀ زيرين ﺑﺎ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺗﻮﻧﺎﻟﻴﺘﻲ- ﮔﺮﺍﻧﻮﺩﻳﻮﺭﻳﺘﻲ ﺍﺳﺖ.
چكيده لاتين :
The Harris granitoid body, as a part of Alborz-Azarbaijan zone, located in the northwestern Iran and west of Shabestar city. The intrusive body cut the Kahar formation and covered by non-conformably Permian sediments. This body is granite- alkali granite in composition with peraluminous to metaluminous nature. Granular and perthite are dominant textures of the studied samples. The rocks under investigated are marked by quartz, K-feldspar, plagioclase as well as biotite, amphibole, pyroxene, apatite, titanite and zircon as minor minerals. The strong Eu negative in the REE diagram points to either the presence of plagioclase in the source or differentiation process of the plagioclase during evolution of the parent magma. As the petrochemical data display, the studied rocks are A-type granitoids, and due to Nb poor, they are compatible with A2- type. In addition, Ba negative anomaly and Rb, Th enrichment relative to Ta and Nb represent the crustal origin of Harris intrusive body. In these granites, Ba shows more negative anomalies than post collision granites and the Zr, Ta, Nb and Yb amounts are somewhat higher than those of post collision granites. The Harris granite body can be regarded as intraplate and non-orogenic granites generated in a post collision tensile environment. Overall, the Harris granitoid possibly originated by partial melting of lower crust with tonalite-granodiorite composition.
