كليدواژه :
نيت , قصد اخلاص , شاكله , واجبات تعبدي
چكيده فارسي :
قصد اخلاص، شرط صحت واجبات تعبدي و شرط پاداش داشتن هر رفتاري است. اما آيا نيت اخلاص در عمل و دوري از شوائب مادي رياكاري، به طور مستقيم تحت اختيار فرد است يا آنكه صرفاً زمينه‌ها و مقدمات آن به اختيار آدمي است؟ اين تحقيق كه به روش كتابخانه‌اي و شيوه توصيفي تحليلي سامان يافته، تلاش مي‌كند به اين پرسش پاسخ دهد. يافته‌هاي تحقيق نشان مي‌دهد كه قصد اخلاص يا نقطه مقابل آن، رياكاري و شوائب دنيوي، برخاسته از اهداف و خواسته‌هاي دروني فرد است و اين اهداف و تمايلات نيز به نوبه خود، محصول شاكله اخلاقيِ خودساخته و ملكات رسوخ‌كرده در جان اوست. در نتيجه، تحقق قصد اخلاص صرفاً از شاكله مثبت اخلاقي و اهداف و خواسته‌هاي مبتني بر آن شدني است. بنابراين صرف خطور ذهني و تصور قصد اخلاص بدون فراهم كردن زمينه آن، ناممكن است و به اين معنا، قصد اخلاص تحت اختيار انسان نيست و صرفاً مقدمات و زمينه‌هاي آن اختياريِ فرد است. تحليل صحيح مجموعه آيات و رواياتِ دال بر تأثير ملكات نفساني بر رفتارها، مبتني بودن اعمال بر شاكله، صعوبت قصد اخلاص و ابعاد و علائم آن، از جمله دلايل اين مدعاست. نتايج اين بحث نيز آثاري در مباحث فقه عبادي دارد كه به برخي از آن‌ها در اين تحقيق پرداخته شده است.
چكيده لاتين :
The intention (Niyyat) of sincerity (not hypocrisy) is the condition for the correctness of compulsory obligations and the condition of rewarding for any behavior. But is the intention of sincerity in action and avoidance of the material distractors of hypocrisy directly under the control of the individual, or are only the grounds and preconditions at the discretion of man? This research, which is formed by library method and descriptive-analytical method, tries to answer this question. The findings of the research show that the intention of sincerity, or the opposite point: hypocrisy and worldly vices (distractors), arise from the inner goals and desires of the individual, and these goals and desires, in turn, are the product of self-made moral structure and penetrated dispositions into his or her soul. As a result, the realization of the intention of sincerity (Purity of faith) can only be achieved through a positive moral structure (schema) and the goals and desires based on it. Therefore, it is impossible to merely imagine the intention of sincerity without providing the ground for it, and in this sense, the intention of sincerity is not under the control of man, and only its preliminaries and grounds are at the discretion of the individual.
