تحليل رابطة اشتغال زودرس با سطح توسعة انساني در استان‌هاي ايران

Analysis of the Relationship between Early Employment and Human Development Index in Iranian Provinces

اشتغال زودرس، هنگامي كه جسم و روان كودكان و نوجوانان در حال رشد است و بايد همة آنها تحصيل كنند و آموزش ببينند، آثار زيان‌باري را به جامعه تحميل مي‌كند؛ ضمن اينكه بسته به شدت آن نشانة بارز ميزان فقر و فلاكت به‌ويژه در كشورهاي در حال توسعه است. با توجه به اهميت موضوع، تحليل تفاوت‌هاي فضايي اين پديدة ناخوشايند در مقياس استاني و تبيين رابطة آن با سطح توسعة انساني و شاخص‌هاي سه‌گانة آن يعني سرانة توليد ناخالص داخلي، سواد و اميد به زندگي، هدف اين پژوهش است. روش پژوهش حاضر، توصيفي‌تحليلي و مقايسه‌اي‌رابطه‌اي است. بعضي از شاخص‌هاي پژوهش براساس داده‌هاي سرشماري سال 1395 محاسبه شده‌اند. شاخص ميزان زوداشتغالي، نسبت اشتغال در سنين 10- 14 سال و 15- 19 سال به كل جمعيت آنها و شاخص توسعة انساني براساس فرمول سازمان ملل متحد، تركيبي از سواد، توليد ناخالص داخلي و اميد به زندگي است. تحليل شاخص‌هاي پژوهش در نرم‌افزار SPSS نشان مي‌دهد بين ميزان اشتغال زودرس با دو شاخص سرانة توليد ناخالص داخلي و سواد در سطح معناداري 0/05، رابطة معكوسي وجود دارد، ولي رابطة مزبور با شاخص اميد به زندگي در سطح 0/08 تأييد شده است. مي‌توان ادعا كرد در مناطقي كه سطح سواد پايين‌تر است، سطح توليد ناخالص هم پايين‌تر است و زوداشتغالي رواج بيشتري دارد؛ بنابراين براي كمينه‌سازي پديدة نامطلوب زوداشتغالي، لازم است به سطح باسوادي و سرانة توليد داخلي به‌ويژه در مناطق شرقي و شمال غربي كشور توجه بيشتري شود. شكل‌هاي جغرافيايي در محيط نرم‌افزار ARC GIS، شكاف فضايي بين دو پهنة بحراني مناطق شرقي- شمال غربي با ساير مناطق كشور را ارائه داده‌اند.

Early employment has detrimental effects on the body of the society at a time when the body and minds of children and adolescents are growing and they all have to go to school while depending on its severity, it is a clear sign of poverty and misery in developing countries. As this problem is of high importance, the purpose of the present study is to analyze the spatial differences of this unpleasant phenomenon on a provincial scale and to explain its relationship with the level of human development and its three indicators including gross national income per capita, means of years of schooling for education, and life expectancy for health. The research method is descriptive-comparative with a relational approach. Some indicators of the study have been analyzed according to the census data of 2016. The rate of early employment in relation to the employment of the age groups of 10-14 and 15-19 years is compared with their total population, the literacy index obtained by the United Nation Formula is a combination of the rate of total literacy and adult literacy. Analyzing the indices used in this research by SPSS software shows that there is a significant inverse relationship of 0.05 between the early employment and two indicators including gross national income per capita and literacy but the mentioned relationship is confirmed by the life expectancy indicator for health at the level of 0.08. It may be claimed that in the regions with a lower rate of literacy, the rate of gross national income per capita is reduced and the early employment phenomenon has a higher prevalence. Therefore, in order to minimize the rate of the undesirable phenomenon of early employment, it is necessary to pay more attention to the rate of literacy and gross national income per capita especially in eastern and northwestern regions of our country. The geographical shapes in ARC GIS mapping software have presented the spatial gap between two critical zones of the eastern and northwestern areas compared with other regions of the country.