كليدواژه :
فرهنگ سياسي تشيع , وحدت اجتماعي ايران , صفويه , قاجاريه , پهلوي و انقلاب اسلامي
چكيده فارسي :
اين مقاله با هدف نقش فرهنگ سياسي تشيع در شكل‌دهي به وحدت اجتماعي ايران از دوره صفويه تاكنون تدوين شده است. همان‌طور كه در تعريف فرهنگ سياسي تشيع بايد اذعان كرد، اين اصطلاح درواقع بخش عظيمي از اعتقادات و ارزش‌هاي مذهب تشيع را شامل مي‌شود كه از منابع و رويكردهاي گوناگون شيعي حاصل شده و درواقع وسيله و ابزار كنش و واكنش‌هاي شيعيان در برابر نظام‌هاي سياسي است. اين پژوهش به شيوه توصيفي - تحليلي و با استفاده از متون كتابخانه‌اي و تاريخي به اين نتايج دست يافته است كه فرهنگ سياسي تشيع از دوران صفويه تاكنون علاوه بر معنابخشي، داراي كاركرد وحدت‌بخشي، هويت‌بخشي و مشروعيت‌بخشي نيز بوده و توانسته است در نظم و انضباط جامعه ايران و حتي بهداشت رواني، تعليم و تربيت جامعه را تحت تأثير آموزه‌هاي خويش قرار دهد. از سوي ديگر، فرهنگ سياسي شيعه در دوره صفويه به تقابل با ديگر جريان‌هاي انحرافي و تقابل با حكومت سني مذهب عثماني انجاميد. در دوره قاجاريه و با الهام از آموزه‌هاي جورستيزانه امامان و ائمه با اتحاد و وحدت جامعه به تقابل با ظلم و جور سلاطين قاجار و مبارزه با قراردادهايي مانند رويترز، تنباكو و... پرداخت. در دوره پهلوي اين فرهنگ در تقابل با ملي‌گرايي افراطي و باستان‌گرايي قرار گرفت و سبب اتحاد مردم در سرنگوني پهلوي شد و درنهايت در دوره كنوني هم نقش مهمي در شكل‌دهي به ساخت جامعه و تحولات آن داشته است و به‌عنوان يك منسجم بخش اجتماعي از زمان صفويه تاكنون مؤثر بوده است.
چكيده لاتين :
This paper intends to review the role of political culture of Shiism in formation of social solidarity in Iran since Safavid era. As far as defining political culture of Shia school of thought is concerned, the expression encompasses a vast portion of beliefs and religious values of Shiism coming from various Shia sources and approaches. It is indeed an instrument for actions and reactions of Shia Muslims vis-à-vis political systems. Authored based on a descriptive-analytical method and library and historical sources, this paper has found out that the political culture of Shiism since Safavid era, in addition to sense-making, has had other functions for creating solidarity, identity and legitimacy in such a way that it has managed to exert influence on establishing law and order in Iranian community, promote mental health, and educate the community. On the other hand, the rise of political culture of Shiism in Safavid era led to confrontation with deviated movements and with the Sunni rule of the Ottoman Empire. During the Qajarid era, as inspired by the anti-oppression teachings of the Imams, the political culture of Shiism united the community against persecution and oppression of Qajar kings and led the fight against such contracts and accords as Reuters, Tobacco, …. During the Pahlavid era, the political culture of Shiism aligned against extremist nationalism and archaism and created and led public solidarity to topple the regime. Finally, in the current period, it has played a key role in construction of the society and its developments. In total, the political culture of Shiism has been an effective factor for social solidifying since Safavid era
