شناسايي عوامل مؤثر بر نرخ ماليات بر مسكن‌هاي خالي در اقتصاد ايران: رويكرد مدل‌سازي تشريحي ساختاري (ISM)

Identifying the Factors Affecting the Tax Rate on Vacant Houses in the Iranian Economy: Interpretive Structural Modeling Approach

مسكن‌هاي خالي يكي از مهم‌ترين اشكال سوداگري در بخش مسكن است كه صاحبان مسكن‌هاي مازاد با انگيزه‌هاي سوداگري از عرضة آنها خودداري مي‌كنند. اين امر باعث نوسانات قيمت مسكن و بالارفتن نرخ مسكن‌هاي خالي نسبت به حالت طبيعي آن شده است. يكي از ابزارهاي كنترل سوداگري و افزايش عرضة واحدهاي مسكوني خالي وضع ماليات بر اين واحدها با نرخ بهينه است. در اين پژوهش عوامل مؤثر بر نرخ ماليات بر مسكن‌هاي خالي با استفاده از روش مدل‌سازي تشريحي ساختاري (ISM) شناسايي شده‌اند. در سيستم سلسله‌مراتبي متغيرهايي كه در سطح سوم قرار مي‌گيرند، بيشترين اثر را بر متغيرهاي سطوح دو و يك دارند. متغيرهاي سطح دو متأثر از متغيرهاي سطح سوم و اثرگذار بر متغيرهاي سطح اول هستند. متغيرهاي سطح اول نيز بيشتر متأثر از ساير متغيرها هستند. در سيستم سلسله‌مراتبي به‌دست‌آمده نيز متغيرها در سه سطح بر نرخ ماليات بر مسكن‌هاي خالي اثرگذار بوده‌اند. متغيرهاي تغييرات نقدينگي، نرخ ارز حقيقي، نرخ سود سپرده‌هاي اعطايي بخش مسكن، در پايه‌اي‌ترين سطح بر متغيرهاي سطوح بالاتر تأثيرگذار هستند و اثرگذاري بيشتري بر نرخ ماليات بر خانه‌هاي خالي دارند. بازارهاي رقيب بازار مسكن، شامل بازار سكه و بازار بورس اوراق بهادار، به همراه متغيرهاي قيمتي شامل نرخ تورم، شاخص بهاي مسكن و تغييرات قيمت زمين، در سطح اول قرار دارند و بيشتر متأثر از متغيرهاي بنيادين كلان‌اند.

Vacant houses are one of the most important forms of speculation in the housing sector, in which owners of the vacant houses refuse to supply their houses. This has led to fluctuations in housing prices and an increase in vacancy rates relative to the normal state. One of the tools to control profitability and increase the supply of vacant housing is to impose a tax on these units at optimal rates. In this regard, this study identifies the factors affecting the tax rate on vacant housing by using the “Interpretive Structural Modeling” (ISM) method. In the hierarchical system, the variables that are in the third level have the greatest effect on the variables of levels two and one. Level two variables are affected by the third level variables and affect the first level variables. The first level variables themselves are more affected than other variables. In the obtained hierarchical system, variables also affected the tax rate on vacant housing at three levels. The variables of liquidity changes, real exchange rate, interest rate on loans granted by the housing sector, at the most basic level, affect the variables of higher levels and have a greater impact on the tax rate on vacant houses. Competitive housing markets, including the coin market and the stock market, along with price variables including inflation, housing price index, and land price changes, are at the first level and are themselves more affected by fundamental macro variables.