بررسي حس مكان ميدان راه آهن از نگاه سالمندان

Exploring Elderly's sense of place of Railway Square

با توجه به مزاياي حس ‌مكان براي فرد و جامعه، رو به رشد بودن روند سالمندي در ايران، اهميت حضور آنان در فضاهاي شهري به عنوان سرمايه‌ي اجتماعي و تاثير محيط بر سطح عملكردي‌ و حس‌ مكان آنان توجه به ترجيحات محيطي اين گروه جمعيتي حائز اهميت است. هدف اين پژوهش، بهبود رابطه مكان و سالمندان و شناسايي عوامل موثر بر شكل‌گيري حس مكان سالمندان است. تحقيق حاضر در چارچوب روش‌شناسي كيفي و از نوع تحليل محتوي است. داده‌ها با كمك تكنيك مصاحبه‌ي عميق نيمه‌ساختاريافته جمع‌آوري شده و حجم نمونه با اشباع نظري مشاركت كنندگان مشخص شده است. مورد پژوهش در تحقيق ميدان راه‌آهن تهران است؛ اين ميدان به عنوان پلازاي ساختمان تاريخي راه‌آهن و يكي از دروازه‌هاي كليدي پايتخت ايران، در منطقه‌ي 16 شهرداري تهران واقع شده است. داده‌هاي گردآوري شده در قالب 19 شناسه، 5 مفهوم و 3 مقوله كدگذاري شده‌اند. مقولات شامل ارتباط با مردم، كارايي فضا و هويت‌مندي فضا مي‌باشند. مفاهيم عمده نيز عبارتند از: جامعه‌ي استفاده كننده از فضا، مديريت فضا، امكانات و تسهيلات فضا، انسجام فضايي و پيشينه‌ي فضا. نتايج اين پژوهش نيز نشان داد كه نگاه سالمندان تنها به كالبد فضا محدود نيست و استفاده‌كنندگان از فضا نيز بر حس مكان آن‌ها تاثير مي‌گذارند. همچنين مدل پيشنهادي اين تحقيق مي‌تواند راهنمايي براي طراحان و برنامه‌ريزان شهري باشد تا با توجه به شناسه‌هاي استخراج شده، بر حس مكان اين گروه جمعيتي تاثير مثبت گذارند.

considering the benefits of "sense of place for the individual and society, the growth of the aging process in Iran, the importance of their presence in urban spaces as social equity and the impact of the environment on the level of performance and their sense of place, it is important to consider environmental preferences of this population group. The aim of this research is to improve the relationship between the place and elderly and identifying the effective factors on the formation of sense of place in them. This study is in the context of qualitative methodology and content analysis. The data has been collected using a semi-structured in-depth interview technique and the sample size was determined by the theoretical saturation of the participants. The research case is Tehran Railway Square; This square is one of the key gates of the Iranian capital. The collected data is encoded in 19 identifiers, 5 concepts and 3 categories. Categories including communicating with people, space efficiency, and space identity. Major concepts include the space-user community, space management, space facilities, space coherence, and space history. The results of this study also indicated that the view of the elderly is not limited to the form of the space, the space-users also affect their sense of place. Thus, the proposed model of this research can be a guide for urban designers and planners to have a positive effect on the sense of place of this population group according to the extracted identities .