تبيين جايگاه رويدادهاي آييني ايراني _ اسلامي در هويت فضاهاي شهري

Redefinition the Role of Iranian-Islamic Events in Urban Spaces Identity

رويدادها و آيين­ هاي ايراني_اسلامي نقش مهمي در هويت شهر و فضاهاي شهري برخوردارند. آيين هايي همچون نوروز نامه خواني و بازيهاي ملي و محلي، آيينهاي ماه رمضان، جشنها و اعياد شيعي، سوگواري هاي محرم و صفر از جمله آيين هاي هويت ­بخش به فضاهاي شهري ايراني_اسلامي محسوب مي­شوند. فضاهاي عمومي شهري بويژه گره­هايي همچون ميدان­ها، ميدانچه­ها و جلوخان مساجد با فراهم آوردن امكان اجتماع و برگزاري رويدادهاي آييني، اين هنرها را با خود عجين مي­نمودند. اين نوع ارتباط مستحكم بين مردم، به­ عنوان مجريان و مخاطبان رويدادهاي آييني و فضاهاي عمومي شهري تقويت بن­مايه­ هاي اجتماعي و هويتي جامعه را بدنبال داشته است. در دوره گذشته فضاهاي شهري با ارائه زمينه و بستري پياده­ مدار، داشتن محل­هاي نشتن و تماشا براي مردمان، سكويي براي مجريان تعزيه و ديگر رويدادهاي، شاه­نشين­ و مكانهايي براي نشستن بزرگان شهر و محيطي ايمن و امن، ارتباط مذكور را ايجاد كرده و ميزبان رويدادهاي آييني بوده­اند. امري كه در دوره معاصر دچار تزلزل شده و فضاهاي شهري نه تنها ميزبان مناسبي براي رويدادهاي آييني نيستند، بلكه با اولويت دادن به سواره، تركيب نامطلوب كالبد، فعاليتها، كاربريها و ... در جهت عكس اين امر، حركت مي­نمايد. اين موضوع مي­تواند بدلايلي از قبيل كم­توجهي به جايگاه انسان و ساحت وي، نگاه­هاي تك­بعدي به فضاهاي شهري بويژه نگاه صرف مهندسي، اولويت دادن به سواره و ملزومات آن باشد. در اين راستا، پرسش اصلي عبارت است از اينكه ويژگيها و روابط مابين فضاها و هنرهاي آييني و دلايل تضعيف اين روابط كدامند؟ بنابراين اين مقاله با هدف تبيين ابعاد فضاهاي شهري به عنوان محملي براي هنرهاي آييني هويت­مند با رويكرد كيفي و روش تحقيق توصيفي_تحليلي، مطالعه نمونه­ هاي موردي و مطالعه اسنادي و كتابخانه­اي سعي در انجام اين تحقيق دارد. نتايج اين پژوهش نشان مي­دهد طراحي فضاهاي شهري در گذشته در راستاي هويت ­مندي و به عنوان بستري براي تجلي رويدادهاي آييني بويژه هنرهاي آييني در نظر گرفته مي­ شد. از اين رو بازنگري و احداث فضاهاي شهري هويت­مند براي پيوند با مفاهيم و مضامين فرهنگي و اجتماعي از سازگاري و زمينه ­سازي امري ضروري است و فضاهاي شهري به عنوان كانوني براي تقويت معنا، آرامش­بخشي به شهر و تجلي هنرهاي ايراني_ شيعي براي زيست هويت­مند محلي و ملي در نظر گرفته شود.

Urban spaces have been best place for public arts such as Tazieh science old ages. People can be gathered in urban spaces for sighting and social interactions. Iranian Traditional urban spaces have been had special characteristics such as pedestrian-orientation and physical proportion that Iranian and Islamic public arts have been done in its spaces. But these qualities were threatened by modern buildings, traffic and spaces that affected tradition urban space. The aim of this research is study relation between Iranian and Islamic public arts and physical and social dimensions of urban spaces. Tazieh is one of the most important types of Iranian and Islamic public arts that are done in urban spaces. These dramas need central public space which peoples can be gathered around and tazieh is done in center of place. Other ceremonies such as local games and competitions, religious ceremonies also need human conditions, physical proportion. Order of Tabriz historic bazaar in social and cultural, economic and physical Dimensions can be extended to explain the features of the identification and analysis, planning and decision-making will be used. Hojreh system based on Hojreh spatial and physical Tabriz, Iranian-Islamic culture; Tabriz cold climate, politics, growing gradually over time and tailored to the needs of his time and in harmony with its surrounding context etc.