بررسي سه تقرير نوصدرايي از تبيين ملاصدرا درخصوص نفي شريك از خداوند

Three Neo-Sadrian Interpretations of Mulla Sadra’s Delineation of Negation of Associating any Partner with God

عدم شراكت ممكنات در اوصاف وجودي و كمالي خداوند، با تحليل‌هاي مختلفي در عرفان نظري و فلسفة اسلامي همراه بوده است. حكماي مسلمان در بحث از يگانگي خداوند، مرادشان نفي شريك از خداوند به مثابه واجب بالذات است. از نظر ملاصدرا، شريك نداشتن خداوند بدين معني است كه اساساً فرض شريك هم براي او محال است. اين حكم، ساير مفاهيم صادق بر خداوند را هم شامل مي‌شود، مانند شيئيت و علم و قدرت. حكماي نوصدرايي تحليل‌هاي نسبتاً متفاوتي مطرح كرده‌اند كه در اين جستار تلاش خواهيم نمود به تبيين و ارزيابي سه تقرير نوصدرايي و ميزان قرابت آنها به ديدگاه ملاصدرا توجه نماييم. زنوزي و آقا علي مدرس تلاش مي‌كنند تا بر اساس تمايز وجود رابط و مستقل و عين ربط بودن رابط به واجب، و نيز تشابه به مالك و مملوك، نظر ملاصدرا را تحليل نمايد اما در تحليل علامه طباطبائي، در مفاهيمي كه بر خداوند و ممكنات به طور مشترك مي‌توان حمل نمود، خداوند از نظر خصوصيتِ مصداق، شريك و مثل ندارد.

In the theoretical mysticism and Islamic philosophy, not associating any partner with God has always been subject to different interpretations. When Muslim philosophers refer to unity, what they mean is negation of associating any partner with God, as the Necessary Existence by Nature (Wajeb-e-Be-ahzat). From Mulla Sadra's point of view, God’s having no partner means that it is impossible to assume God with a partner. This extends to include the other attributes of God, like knowledge, power and thingness. Neo-Sadrian thinkers have proposed different interpretations of Sadra's view of associating a partner with God. The present article is an attempt to explain three Neo-Sadrian interpretations and try to show how close they are to Sadra’s views. Molla Abdollah Zanuzi, and Agha Ali Modarres try to explain Sadra's view based on the distinction between Per Se Existence and Per Accident Existence, or the Owner and property, but Allame Tabatabaee believes that in relation to the attributes that are common to God and humans, God has no partner due to the typicality of instance.