كليدواژه :
آيتالله سبحاني , عبادت , خضوع , الوهيت , ربوبيت
چكيده فارسي :
شناسايي اصطلاح عبادت در نظام علمي واژه شناسان سابقه‌اي ديرينه دارد. فرقة وهابيت با تئوري اشتباه در فهم معناي آن، حكم به تكفير مسلمانان كرده است. در مقابل؛ آيتالله سبحاني در اكثر تأليفاتش عبادت را به گونه‌‌‌‌اي ديگر تحليل كرده است كه به حقيقت شرع نزديك‌تر است. «تبيين تعاريف آيتالله سبحاني از عبادت اصطلاحي و نقد و بررسي آنها» مسئلة اصلي اين مقاله است.
ايشان براي عبادت دو ركن دروني و بيروني برشمرده است. ركن دروني، خضوع و تذلل از سوي عابد است و ركن بيروني خود، در چهار گروه دسته‌‌‌‌بندي مي‌شود. در گروه اول، «الوهيت» ركن است و عبادت به معناي خضوع در برابر اله است. در تعريف دوم، «ربوبيت» ركن است و عبادت به معناي خضوع در برابر موجودي است كه خاضع، باور به مدير و رب بودن او دارد. ركن در تعريف سوم «مستقل بودن» و در چهارم «تفويض» است. عبادت در تبيين سوم، به خضوع در برابر خالق و موجود مستقل تعريف شده و در چهارم، به معناي خضوع در برابر موجودي غير از خدا همچون بت‌ها، ستارگان، فرشتگان، انبياء و اولياء است كه امور عالم به آنها تفويض شده است. تعريف نويسنده از عبادت، «اظهار تذلل و انقياد در پيشگاه رب» مي‌باشد كه افزون بر جامع بودن، اشكالات تعريف آيتالله سبحاني را نيز ندارد. روش مقاله مبتني بر استقراء كتابخانه‌اي در آثار آيتالله سبحاني با روش توصيف و تحليل مفهومي است.
چكيده لاتين :
The identification of the term ‘Ibadeh’ (worship) has a long history in the writings of philologists. The sect of ‘Wahhabism’, by its misunderstanding of the meaning of worship, has excommunicated the Muslims. In contrast, Ayatulah Sobhani, in most of his works, has presented an analysis of worship, which is closer to the reality of Sharieh (Islamic Law). The present paper aim to examine critically the definition of worship proposed by Ayatullah Sobhani. He believes that worship has two constitutive elements: internal and external. Its internal element is the worshiper’s ‘Khuzu’ (humility) and ‘Tathalul’ (abjection), and its external element is classified into four groups: in the first group, ‘Uluhiyyeh’ (deity) is the base, and worship means the humility before Allah; in the second group, the base is‘Rububiyyah’ (lordship), and, worship is the state of humility in which a person believes in Âllah’s Lordship; in the third group, the base is ‘independence’, and, in the fourth group, the base is “Tafwiḍ” (resignation). In the third group, worship is the humility before God who is the creator and the independent being. In the fourth version, worship is humility before a being other than Allah, such as idols, stars, angels, prophets and God’s saints, to whom the affairs of the universe have been delegated. The authors define worship as expressing abjection and obedience before the Divine Lord, which not only is a conclusive definition, but it is also devoid of the defaults of Ayatullah Sobhani’s definition. The method adopted for the present study is a descriptive and analytic one.
