تبيين جامعه‌شناختي رفتار زيست‌محيطي (مطالعه موردي: شهروندان تهراني)

Sociological explanations of environmental behavior (Case Study: Tehran citizens)

موضوع حفظ محيط‌ زيست يكي از مهم­ترين مسائلي است كه دنياي امروز با آن روبرو است. اين مسئله يكي از دغدغه‌هاي هميشگي ربع قرن گذشته در بيشتر كشورهاي در حال توسعه به­ ويژه در كلانشهرها بوده است. كلانشهر تهران نيز به دليل تمركز جمعيت، صنعت و خدمات دچار مشكلات عديده زيست‌محيطي است كه فشار جمعيتي و ناساگاري و عدم تطابق با ظرفيت‌هاي زيست‌محيطي موجبات تنزل كيفيت زيست‌محيطي اين شهر را فراهم آورده است. در اين ميان نگرش، آگاهي و رفتار نادرست انساني در قبال محيط‌زيست يكي از علت‌هاي اصلي خسارت‌هاي زيست‌محيطي است. هدف اصلي پژوهش حاضر تبيين جامعه‌شناختي رفتار زيست‌محيطي شهروندان تهران است. روش انجام پژوهش از نوع پيمايشي بوده و نمونه آماري شامل 385 نفر از شهروندان ساكن در مناطق 22 گانه تهران است كه با روش نمونه‌گيري خوشه‌‌اي چندمرحله‌اي انتخاب شده‌اند. ابزار اين پژوهش پرسشنامه بوده است. نتايج تحقيق نشان مي‌دهد ميزان آگاهي، نگرش و رفتار زيست‌محيطي شهروندان تهران در حد متوسط رو به بالا است. همچنين يافته‌ها نشان مي‌دهد كه رابطه مثبت و معناداري بين نگرش‌ و آگاهي زيست‌محيطي با رفتار آن وجود دارد. علاوه بر اين نتايج مدل معادله ساختاري نشان مي‌دهد در مجموع دو متغير نگرش‌ و آگاهي زيست‌محيطي توانسته‌اند 6 درصد از واريانس رفتار زيست‌محيطي را تبيين كنند.

Rapid urbanization and lack of urban readiness for accepting emerging social conditions have led to the formation of low-quality of urban environments in many developing countries. This issue has directly affected the quality of life of citizens. The purpose of this paper is to investigate the variables affecting citizens' satisfaction about the quality of urban environment in Ardebil’s District 4. This research is an applied and developmental purposely and descriptive-analytical methodically. A sample of 382 people has been questioned. For data analysis, one-sample T-test and independent T-test, multiple regression analysis (Enter), Variance or F test, and Scheffe's test to examine the difference between several groups has been used. The results of this research show that residents' satisfaction from the quality of urban environment is at a low level. So that the level of satisfaction with the quality of the urban environment is lower than the theoretical. Independent T-test and Variance test showed that type of occupation, education level and settlement duration, affect the level of citizen satisfaction from urban environment quality. Other personal characteristics do not affect the quality of the urban environment (age and gender) in citizen satisfaction. The residential environment variables have a far greater proportion compared to other variables in predicting the dependent variable.