آينده‌پژوهي سواد رسانه‌‌اي در ايران با روش برنامه‌ريزي سناريويي

Futures Studies of Media Literacy in Iran with Scenario Planning method

هدف: اين پژوهش، به­منظور شناسايي سناريوهاي آينده‌ حوزه‌ سواد رسانه‌اي و اكتشاف آينده‌هاي بديل اين حوزه در سطح ايران انجام شده است. روش: برنامه‌ريزي سناريويي يا طراحي سناريو با رويكرد آينده‌نگاري اكتشافي، روش انجام تحقيق بوده است كه طي چندين گام از شناسايي عوامل مؤثر بر آينده‌ سواد رسانه‌اي تا اكتشاف عدم قطعيت‌هاي آينده، ايجاد منطق سناريوها، توصيف روايت سناريوها، شناسايي و تحليل راهبردي فرصت­ها و تهديدات مربوط به هر سناريو و دست آخر شناسايي راهبردهاي قابل اتخاذ براي آينده در ارتباط با هر سناريو را در بر مي‌گيرد. يافته­ ها: در اين پژوهش، با نظر خبرگان و تحليل ادراكي – شناختي، تعداد 30 عامل اثرگذار بر آينده شناسايي و مورد تحليل ادراكي – شناختي قرار گرفت. نتيجه­ گيري: نتايج تحقيق ناظر بر اهميت عواملي همچون؛ «ضرورت پيوست سواد رسانه‌اي براي قوانين و سياست‌هاي اجرايي و آموزشي»، «هماهنگ‌سازي آموزش‌دهندگان سواد رسانه‌اي با نهادها و انجمن‌هاي علمي»، «استفاده از متخصصان سواد رسانه‌اي در سياست‌گذاري دولتي»، «نگاه عملياتي مديران سطوح مختلف به سواد رسانه‌اي به­عنوان يكي از مهارت­هاي حياتي زندگي»، «اعتباربخشي صدا و سيما به مخاطب» و در نتيجه شناسايي دو عدم قطعيت‌ بحرانيِ «مخاطب‌محوري» و «نخبه­گرايي» است كه سناريوهاي متحمل آينده‌ سواد رسانه‌اي در ايران، از برهم‌كنش اين دو عامل شكل گرفته است. خروجي تحقيق، ارائه چهار سناريوي محتمل آينده سواد رسانه‌اي، با نام‌هاي بهشت گمشده، تايتانيك، لوياتان و شواليه تاريكي است كه تشريح و توصيف آن­ها در متن مقاله خواهد آمد.

Purpose: This study was conducted to identify future scenarios in the field of media literacy and to explore alternative futures in Iran. Method: Scenario planning or scenario designing with exploratory approach has been the research method. It is conducted in several steps from identifying factors affecting the future of media literacy to discovering future uncertainties, creating scenario logic, describing scenario narratives, strategic identification and analysis of opportunities and threats relating to each scenario and ultimately identifying strategies for the future in relation to each scenario. Findings: In this study, with the experts opinion analysis, 30 factors affecting the future were identified and analyzed perceptually/cognitively. Conclusion: The results of the study indicate the importance of factors such as "the need to attach media literacy to executive and educational laws and policies", "coordination of media literacy educators with scientific institutions and associations", "cooperation of media literacy professionals in government policy", "managers of different levels consider media literacy as one of the vital skills of life, "radio and television accreditation to the audience" and thus identification of two critical uncertainties as "audience-orientation" and "Elitism" that form the scenarios for the future of media literacy in Iran.