ادبيات چيست؟ خوانشي ويتگنشتايني از بازي زباني ادبيات و نمود آن در صيد قزل‌آلا در آمريكا

What Is Literature? A Wittgensteinian Reading of the Language Game of Literature and its Manifestation in Trout Fishing in America

پرسش از چيستي ادبيات در تاريخ نقد ادبي همواره پاسخ‌هايي مناقشه‌برانگيز در پي داشته ‌است. بسياري از نظريه‌هاي ادبي كلاسيك تلاش كرده‌اند تا چيستي ادبيات را از رهگذر يافتن ويژگي‌ متنيِ يگانه و مشترك در آثار ادبي فراچنگ آورند، اما اين رويكردِ ذات‌باورانه همواره با چالشي اساسي مواجه بوده است: با ظهور آثار «آوانگارد»ي كه آن «ويژگي» را نداشتند اما سرانجام به نحوي «ادبيات» به شمار مي‌آمدند، كارآمدي نظريه‌هاي مذكور به چالش كشيده مي‌شد. در پاسخ به اين چالش، برنهاد مقاله‌ي حاضر اين است كه از نگاه ويتگنشتاين متأخر واكاوي قواعد حاكم بر نگارش ادبي نشان مي‌دهد كه ادبيات گونه‌اي بازي زباني است كه در آن «حركت اشتباه» وجود ندارد. يك برتري تعريف پيشنهادي مقاله‌ي حاضر نسبت به ساير تعاريف و نظريه‌هاي پسا-ويتگنشتايني اين است كه تعريف مذكور در عين ذات‌باورانه بودنْ در «ادبيات» انگاشتنِ آثار «آوانگارد» ادبي با چالش نسبتاً كمتري مواجه خواهد‌ بود. در پايان، خواهيم ديد كه اين تعريف ويتگنشتايني از ادبيات چگونه به واكاويِ خوانشي جديد از معناي «خود-ارجاع» رمان صيد قزل‌آلا در آمريكا ياري مي‌رساند.

The question “What is literature?” has always aroused controversial answers throughout the history of literary criticism. Classic theories of literature have tried to characterize the essence of literature through proposing a unique textual property common to all instances of literary works, yet this essentialist approach has always faced an intractable challenge: with the emergence of “avant-garde” works, which did not have that particular “property” yet somehow came to be regarded as “literature”, the explanatory power of such theories were challenged. In response to this challenge, in this paper, it will be argued that, from the later Wittgenstein’s perspective, an analysis of the rules governing literary writing demonstrates that literature is a language game wherein there are no “wrong moves”. One advantage of this new definition, despite its essentialist character, will be that it will face relatively fewer challenges in considering “avant-garde” works as literature. Finally, it will be demonstrated how this new Wittgensteinian definition of literature contributes to an understanding of the “reflexive” meaning of Brautigan’s Trout Fishing in America.