تأثير مخارج آموزشي دولت بر شاخص توسعه انساني در ايران: الگوي خود توضيحي با وقفه‌هاي توزيعي

در سال‌هاي اخير، قرارگرفتن توسعه انساني در برنامه‌هاي توسعه كشور، اهميت شاخص توسعه انساني را براي سياست‌گذاري و برنامه‌ريزي كشور‌ نشان مي‌دهد. يكي از عوامل مهمي كه مي‌تواند در ارتقاي شاخص توسعه انساني نقش بسياري داشته باشد، آموزش مي‌باشد. در اين راستا، پژوهش حاضر سعي بر اين دارد تا به بررسي تأثير مخارج آموزشي به تفكيك عالي، متوسطه و ابتدايي به‌عنوان متغيرهاي مستقل بر شاخص توسعه انساني به‌عنوان متغير وابسته در ايران طي بازه 2001 تا 2018 بپردازد. براي برآورد تأثير مذكور از روش خود توضيحي با وقفه‌هاي توزيعي (ARDL) استفاده شده است. قبل از برآورد مدل، آزمون مانايي متغيرها صورت گرفت. نتايج آزمون ايستايي بر اساس آزمون‌هاي ديكي- فولر تعميم‌يافته و فيليپس- پرون نشان داد كه شاخص توسعه انساني و مخارج آموزش عالي در سطح داده‌ها مانا بودند، اما متغيرهاي مخارج آموزش متوسطه و ابتدايي در تفاضل اول داده‌ها مانا شدند، بنابراين، ازآنجاكه متغيرهاي اين پژوهش انباشته از درجه (0)I و (1)I بودند، از روش خود توضيحي با وقفه‌هاي توزيعي استفاده شده است. يافته‌هاي پژوهش نشان مي‌دهد مخارج آموزش عالي و متوسطه بر شاخص توسعه انساني تأثير مثبت و با معني‌دار دارد، اما مخارج آموزشي ابتدايي اگرچه در كوتاه‌مدت رابطه مثبت با شاخص توسعه انساني داشته است، ولي معني‌دار نيست و در بلندمدت تأثير آن بر شاخص توسعه انساني منفي مي‌باشد. ضريب متغير تصحيح خطا، 30/0 و از نظر آماري در سطح اطمينان 99 درصد معني‌دار است. اين نشان مي‌‌دهد كه تعديل انحرافات از رابطه تعادلي بلندمدت بيش از سه سال طول مي‌كشد. با توجه به اين‌كه مخارج آموزش عالي بيشترين تأثير را بر شاخص توسعه انساني دارد، پيشنهاد مي‌شود تا مسئولين به سرمايه‌گذاري در آموزش عالي توجه بيشتري كنند تا رشد اقتصادي و توسعه انساني تسريع شود. همچنين با توجه به اين‌كه مخارج آموزش متوسطه بر شاخص توسعه انساني تأثير مثبت و معني‌داري دارد پيشنهاد مي‌شود در صورت عدم ادامه تحصيل فارغ‌التحصيلان مقطع مذكور، مسئولين زمينه اشتغال آن‌ها را با برگزاري دوره‌هاي آموزشي لازم مرتبط با حرفه موردعلاقه آن‌ها را فراهم نمايند تا با اشتغال آن‌ها توليد و درآمد ملي و درنتيجه شاخص توسعه انساني ارتقا يابد.

No abstract