بررسي تطبيقي امكان وجود شخصيت حقوقي براي سامانه‌هاي هوشمند در فقه اماميه، حقوق ايران و حقوق غرب

A Comparative Study of the Possibility of the Existence of Legal Personality for Intelligent Systems in Islamic Jurisprudence, Iranian law and Law of the West

هوش مصنوعي در بسياري از ساحت‌هاي زندگي انساني وارد شده و چالش‌هاي حقوقي جديدي را به وجود آورده است. داشتن شخصيت حقوقي يكي از نظريه‌هاي مطرح در مديريت اين چالش‌هاست كه براي توجيه عقود منعقده توسط سامانه‌هاي هوشمند بر مبناي نظريه نمايندگي از يك­سو و انتساب مسئوليت مدني ناشي از فعاليت­ هاي سامانه‌هاي هوشمند به خود سامانه‌ها از سوي ديگر ارائه شده است. با اين حال، بررسي منسجم و جامعي در خصوص هماهنگي قواعد كنوني اشخاص حقوقي و تطبيق آن با ويژگي‌هاي سامانه‌هاي هوشمند انجام نپذيرفته است. اين مقاله به دنبال پاسخ­گويي به كفايت يا عدم كفايت مباني نظري و منابع حقوقي براي شناسائي شخصيت حقوقي براي سامانه‌هاي هوشمند است كه به صورت توصيفي تحليلي با مطالعه تطبيقي بين فقه اماميه، حقوق ايران و حقوق غرب نگاشته شده است. يافته‌هاي اين پژوهش نشان مي‌دهند هر يك از اين نظام‌ها، مباني نظري قابل اعتنايي براي داشتن شخصيت حقوقي را دارا مي‌باشند اما وضع و مميزات اشخاص حقوقي سنتي به همان صورت قابل تطبيق بر ويژگي‌هاي سامانه‌هاي هوشمند نيستند و در صورت عدم اصلاح اين ساختارها، شناسائي شخصيت حقوقي براي سامانه‌ها آن هم با وجود راهكارهاي جايگزين، باعث آشفتگي حقوقي خواهد شد.

Artificial intelligence has entered many areas of human life and has posed new legal challenges. Having legal personality is one of the theories in managing these challenges that has been proposed to justify the contracts concluded by intelligent systems based on the theory of representation on one side and the attribution of civil liability resulting from the activities of intelligent systems to the systems themselves on the other side. However, a coherent and comprehensive study is not conducted to harmonize the current rules of legal entities and its compliance with the features of intelligent agent. This article seeks to answer the adequacy or inadequacy of theoretical foundations and legal resources to identify legal personality for intelligent agent, which has been written in a descriptive-analytical method with a comparative study of Islamic jurisprudence, Iranian law and law of the West. The findings of this study show that each of these systems have significant theoretical foundations for having legal personality, but the status and characteristics of traditional legal entities are not equally applicable to the features of intelligent agent and if this structure not modified, the identification of legal personality for the systems, despite the alternative solutions, will cause legal confusion