نقش سرمايه انساني در صنعتي شدن اقتصاد ايران؛ كاربرد‌هاي منطق فازي و GMM در سري‌هاي زماني

The Role of Human Capital in the Industrialization of Iranian Economy; Applications of Fuzzy Logic and GMM in Time Series

از جمله عوامل موثر بر صنعتي شدن اقتصاد، سرمايه انساني است. در بسياري از پژوهشهاي پيشين، تحصيل به عنوان شاخص سنتي سرمايه انساني استفاده شده است، اما سرمايه انساني علاوه بر جنبه آموزش تحت تاثير جنبه­هاي ديگر مانند؛ مهارت و سلامت نيز قرار دارد. با عنايت به اينكه صنعتي شدن فرايندي پوياست، پژوهش حاضر با استفاده از روش گشتاورهاي تعميميافته در بستر سريهاي زماني و با بكارگيري شاخصهاي سنتي و جامع سرمايه انساني، اثر سرمايه انساني بر صنعتي شدن در اقتصاد ايران را طي دوره زماني 1360- 1398 مورد ارزيابي قرار داده است. در اين راستا، با استفاده از منطق فازي شاخص جامع سرمايه انساني با در نظر گرفتن سه جنبه آموزش، مهارت و سلامت برآورد شده است كه نتايج آن، رشد چشمگير سرمايه انساني ايران طي سالهاي مورد مطالعه را نشان ميدهد. نتايج تخمين مدل با استفاده از شاخص سنتي متوسط سالهاي تحصيل، عدم معنيداري و ناسازگاري ضرايب را نشان داد و نتايج برآورد با بهره گيري از شاخص جامع سرمايه انساني نشان داد كه ارتقاء سطح سرمايه انساني موجب افزايش سهم ارزش افزوده بخش صنعت از توليد ناخالص داخلي كشور شده است. همچنين اثر متغيرهاي صنعتي شدن دوره قبل، مشاركت نيروي كار، موجودي سرمايه و پيشرفت فني مثبت و معني­ داري ارزيابي گرديده است.

One of the factors affecting the industrialization of the economy is human capital. In many previous studies, education has been used as a traditional index of human capital, but in addition to education, human capital is also affected by other aspects such as skills and health. Since industrialization is a dynamic process, in the present study the effect of human capital on Iranian industrialization has been evaluated during 1981-2019 by using the Generalized Moment Method in the context of time series and also applying traditional and comprehensive indicators of human capital. In this regard, using fuzzy logic, the comprehensive index of human capital has been estimated by considering three aspects of education, skills, and health. The results of model estimation during the study period indicate significant growth of the human capital, insignificant and inconsistency of the coefficients using the traditional index of average years of education, and by using the comprehensive index of human capital, increasing the value-added industry share of GDP because of the promotion of human capital level. Also, the effect of the previous period's industrialization variables, labor force participation, capital stock, and technical progress has been evaluated positively and significantly.