عنوان مقاله :
كارآمدي دانش ريشه‌شناسي در تبيين غرض دانش وجوه و نظائر (مطالعه موردي واژگان حق و قسط)
عنوان به زبان ديگر :
Assistant professor, Dept. of Philosophy, Imam Khomeini Educational and Research Institute of Qom
پديد آورندگان :
حسيني، بيبي زينب دانشگاه فرهنگيان - گروه الهيات، تهران، ايران , رضاداد، عليه دانشگاه فرهنگيان - گروه معارف اسلامي، تهران، ايران , كاظمي تبار، محمدعلي دانشگاه فرهنگيان - گروه الهيات، تهران، ايران
كليدواژه :
وجوه و نظائر , ريشه شناسي , اشتقاق , معناي محوري , حق , قسط
چكيده فارسي :
دانش وجوه و نظائر، يكي از كهن ترين دانش هاي تفسيري است. پژوهشگران در تبيين غرض و فايده اين علم و نيز، در ارائه تعريفي جامع و مانع از آن، اختلاف نظر جدّي دارند. در كتب وجوه و نظائر، روشن نيست كه واژگان دقيقاً بر چه مبنايي انتخاب شده و نحوه ارتباط وجوه معنايي ذكر شده در اين كتب، به چه شكل قابل ترسيم است. وجوه معنايي در اين كتب، دچار آميختگي مفاهيم و مصاديق است. در اين پژوهش با روش مطالعه تطبيقي و ريشه شناسي، تلاش شده است تا دغدغه واضعان اين علم، با توجه به اهميت و جايگاه معناي محوري، در فهم مفردات قرآن كريم تبيين گردد. معناي محوري معنايي است كه در مشتقات مختلف يك واژه و در مراحل مختلف حيات واژگان، به عنوان يك رابط اشتقاقي مي تواند معاني مختلف واژگان را ذيل يك معنا جمع كند. اين مسأله به صورت عملي در دو ريشه «حقّ» با كاربردهاي بسيار متنوع با معناي محوري «وجود» و ريشه «قسط» در كاربردهاي معنايي متضاد، با معناي محوري «تصلّب» تبيين گرديد.
چكيده لاتين :
The knowledge of polysemy and synonymy has long served to contribute to the field of interpretation. There has been a widespread difference of opinions among scholars, however, regarding the purpose and benefit of such knowledge. In the sources ever written on polysemy and synonymy, the selection of words and their semantic relationships are not well accounted for. Indeed, the corresponding discussions in those sources are complicated in terms of tenets and instances. Through a comparative study based on the etymological features of words and the pivotal role of denotations in understanding the Qur’anic verses, an attempt is made here to address the concerns of those who advocate the centrality of core meanings in the understanding of the Qur’an. The denotative core of a number of etymologically related words is like an axis to which those words converge. That is to say, lexical items of the same core can be packaged in one semantic category despite their nuances of meaning. In the present study, this issue is illustrated with the words haqh and qhest. The former is of various usages all with the core sense of vojoud (existence), but the latter is used in opposite terms all with tasallob (strictness) as their core meaning.
