كليدواژه :
امام جعفرصادق (ع) , تفسير عرائس البيان , روزبهان , تأويل
چكيده فارسي :
روزبهان فسوي شيرازي از بزرگان صوفيه در قرن ششم هجري و شافعي مذهب است. وي در كتاب تفسيري خود، «عرائس البيان في حقائق القران» كه بر اساس روش باطني نگاشته است، ذيل برخي از آيات، برداشت خود را با منقولاتي از متقدمان تصوف، آراسته و در مواردي، تأويلات امام جعفر صادق (ع) را نيز نقل نموده است. بررسي موضوع حاضر از آن جهت ضرورت دارد كه تفسير «عرائس البيان» بر شيوه اهل تصوف نگاشته شده و بيان تأويلات امام صادق (ع) در آن در كنار منقولات ساير بزرگان تصوف، چه بسا اين تصور را ايجاد كند كه ديدگاه‌هاي اين گروه مورد تأييد ايشان بوده است. در رابطه با «عرائس البيان» و معرفي آن، پژوهشهايي انجام شده، اما در هيچ يك تأويلات امام صادق (ع) به طور مستقل مورد بررسي قرار نگرفته است. نوشتار حاضر به دنبال پاسخ به اين مسأله است كه اين تأويلات در چه جايگاهي از نظر اسناد و محتوا قرار دارد و استناد آن به امام (ع) تا چه ميزان پذيرفتني است. نتيجه اين مقاله كه با روش توصيفي ـ تحليلي ارائه گرديده، آن است كه بسياري از اين منقولات، با وجود در بر داشتن نكات و دقائق ظريف عرفاني، به جهت اشكال در سند و دلالت و عدم سازگاري با مباني تفسير باطني، قابل انتساب به امام صادق (ع) نيست.
چكيده لاتين :
One of the great mystics of the 6th century AH was Rouzbehan Fasaie Shirazi. He was a Shafei Sunni Muslim, currently well known for his book Ara’is ul-Bayan which is, indeed, a subjective interpretation of the Qur’an. He has dealt with some of the Qur’anic verses by making references to previous mystics as well as Imam Sadeqh’s statements. It is important to analyze the book because it is, first of all, written in a mystical mode and, secondly, there are quotations from Imam Sadeqh (pbuh). The inclusion of Imam’s views in the book may wrongly imply that mystic views were accepted to him. So far, there has been a bulk of research on Ara’is ul-Bayan, but no study is conducted yet exclusively on the statements of Imam Sadeqh in that book. The present study seeks to verify those statements in terms of both contents and references. In other words, the study aims to determine how well the remarks may be attributed to Imam. Using a descriptive-analytical method, the research has found that many of the statements, though conceptually correct and mystically precious, are not referentially valid enough to be attributed to Imam Sadeqh. Besides, they do not conform to the fundaments of subjective interpretation.
