باستان مردم‌شناسي خيش و سنت شخم‌زني، پژوهش موردي: روستاي تنگ كوشك در كهگيلويه و بويراحمد

Ethnoarchaeology of Plow and Plowing Tradition, A Case Study: Tang Kooshak Village in Kohgiluyeh and Boyer Ahmad

باستان‌شناسان چندين دهه است كه به اهميت پژوهش‌هاي مردم‌شناسي در تحليل و تفسير مدارك باستان‌شناختي پي برده‌اند. هدف اصلي اين قبيل پژوهش‌ها درك رفتارهاي جوامع مورد مطالعه و تفسير درست مدارك باستان‌شناختي است. در اين مقاله بر اساس سنت شخم‌‌‌زني در روستاي تنگ كوشك استان كهگيلويه و بويراحمد، داده‌هاي باستان‌شناسي ارزيابي شده است تا از اين طريق بتوان ميزان مشابهت در سنت‌هاي كشاورزي ادوار گوناگون باستان با حال حاضر را سنجيد. در اين پژوهش ابتدا چگونگي و مراحل ساخت خيش، اجزاي آن و نوع كاربري آن در زمين‌هاي كشاورزي منطقه بررسي شده و سپس با جستجوي منابع و مدارك باستان‌شناختي، هر جا كه نمونه‌اي در مورد سنت شخم زمين در ادوار گذشته به دست آمده، معرفي و سپس اجزاي خيش‌هاي باستاني با نمونه‌ موردي معاصر تطبيق داده شده است تا از اين طريق هم انواع خيش‌هاي موجود در مدارك باستان‌شناختي آشكار شود و هم نزديك‌ترين نمونه به خيش مذكور بازشناسي گردد. اين كار بدون طبقه‌بندي خيش‌هاي موجود در كشاورزي سنتي در ايران ميسر نمي‌شد. يافته‌هاي اين پژوهش نشان داد كه نمونه هخامنشي مورد مطالعه، نزديك‌ترين شباهت را به نمونه تنگ كوشك دارد.

In recent decades, archaeologists have realized the importance of ethnological research in the analysis of archaeological evidences. The main purpose of this type of research is to understand the behaviors of the communities and the correct interpretation of archaeological evidences. In this article, based on the tradition of plowing in Tang e Kooshak village of Kohgiluyeh and Boyer-Ahmad province, Archaeological data have been evaluated to measure similarities of agricultural traditions of ancient periods to the ones at present. What firstly In this study have been taken into attention were the mode and stages of making plough, its components and types of use in agricultural fields of the region. Then by searching the archaeological resources introduction has been made to any obtained plowing tradition as well as comparison between the components of ancient ploughs to the contemporary one. This is done for both revealing types of ploughs available in archaeological evidences and recognizing the closest ancient sample to the above-mentioned plough. Without the classification of ploughs in traditional agriculture in Iran, this goal would not become available. The findings revealed that the Achaemenid sample has the closest resemblance to a sample of Tang e Kooshk.