تبيين كنش‌هاي دوگانه‌نماي شخصيت‌هاي سالم قرآني و مقايسه آن با كنش‌هاي ناشي از «نقاب» در روان‌شناسي

Explanation of Inconsistent Actions of Positive Characters in the Quran and Its Comparison With Actions Arising From "Persona" in Psychology

انبياء و صالحان به عنوان مربيان معرفي شده در قرآن، گاه به ضرورتو با هدف تبيين معارف ديني يا آموزش نكات اخلاقي و تربيتي از بروز عقيده‌ حقيقي و شخصيت فردي خود، خودداري نموده‌‌ و نقشي متفاوت ارائه نموده‌اند. بر اين اساس، هدف پژوهش حاضر بررسي و تبيين كنش دوگانه‌نماي شخصيت‌هاي سالم قرآن كريم و مقايسه آن با مفهوم نقاب در روان‌شناسي است. روش پژوهش، تحليل محتواي آيات قرآن كريم در مورد رفتارهاي اجتماعي انبياي الهي با تأكيد بر رفتارهاي سه پيامبر الهي حضرت ابراهيم، حضرت موسي و حضرت يوسف (عليهم السلام) و برخي از افراد صالح است. در مرحله نخست، رفتارهايي كه ظاهر عمل شخص با عقيده‌ باطني او ناسازگار است شناسايي شده و در طبقات تبييني دسته‌بندي شده است كه عبارتند از تجاهل عارف، صحنه‌سازي، به در بگو ديوار بشنود، محاجه به زبان خصم، توريه، تعفّف از اظهار نياز، رازپوشاني و صبر بر كراهت نسبت به ديگران. سپس، اين رفتارهاي به ظاهر دوگانه، با مفهوم پرسونا در روان‌شناسي مقايسه شده‌اند. نتيجه اين‌كه بين «رفتارهاي دوگانه‌نماي انبياء» و «رفتار حاكي از پرسونا» در ظاهر و تعريف ماهوي عمل شباهت وجود دارد و تفاوت‌ها در زمينۀ ماهيت، هدف، اثر، معيار انتفاع و شخص منتفع است.

In the Quran, the prophets and righteous people as the instructors sometimes refuse to show what they are inside in order to explain religious concept or teach moral points. Accordingly, the purpose of the present study is to investigate and explain the interaction between the positive characters of the holy Quran and its comparison with the concept of “persona” in psychology. The research method is content analysis of the verses of the holy Quran about the social behaviors of the prophets with an emphasis on the behaviors of Abraham, Moses, Joseph and some of good people. In the first stage, the actions that superficially are incompatible with their inner identity are identified and classified in the explanatory categories which are: playacting as ignorant, to beat someone to frighten him, argument in opponent language, dissimulation, secrecy, withdrawal to ask someone’s need and being patient upon reluctance to others. Then, these inconsistent actions are compared with the concept of “persons” in psychology. The result is that there is similarities and distinctions between actions of prophets and actions arising from persons in essence, goal, impact, benefit criterion and who gets benefit.