ديوان انشاء و بازآفريني ادبيات اداري در دوره ايلخانان

Ensha Divan and Reconstruction of Administrative Literature in the Ilkhanate Period

هدف اين پژوهش بررسي و تحليل ساختار و كاركرد ديوان انشاء و كتابت در دوره‌ ايلخانان و تغييراتي است كه به واسطه‌ حمله مغول به ايران و تشكيل حكومت ايلخاني در اين ديوان ايجاد گرديد. مغولان از همان آغاز و سپس ايلخانان به اهميت و ضرورت وجود بخش مكاتبات در تشكيلات اداري خود واقف بودند؛ ولي به دليل بي اعتمادي به دبيران قلمرو مفتوحه تلاش داشتند در روال پيشيني تشكيلات موجود تغيير ايجاد كنند. بخشي از اين تغييرات ناشي از اين روال و بخشي نيز ناشي از پيامدهاي استقرار اقوام مغولي و گروههاي وابسته به آنان در ايران بود. با اين حال همچون دوره هاي گذشته، تشكيلات اداري ايراني توانست در كنار احياي ديگر بخش ها، تشكيلات ديوان انشاء را احيا كند. مساله اين بررسي شناسايي اين تغييرات در تعارض يا ناهمساني ها با روال پيش از حمله مغول و چرايي و چگونگي فرايند احياي تشكيلات ديوان انشاء، است. نتايج اين پژوهش كه با رويكرد توصيفي- تحليلي و روش تحليل كيفي گزارش‌هاي موجود صورت گرفته، نشان مي‌دهد كه اين تغييرات در چهار حوزه شامل تغييرات در جايگاه ديوان انشاء و كاركنان آن، زبان و ادبيات نگارش، متن اسناد و تركيبات و اضافات آن و در نهايت تغييرات مرتبط با روندها و رويه‌ها در ديوان انشاء قابل شناسايي است. در اين ميان مهمترين رويداد همچون ديگر رويدادهاي شكل گرفته در تشكيلات اداري دوره ايلخانان، شكل گرفتن يك نظام دوگانه مغولي- ايراني در تشكيلات ديوان انشاء است نظامي كه به تدريج عناصر ايراني آن پررنگ شد.

The purpose of this study is to analyze the structure and function of the Divan of composition and writing in the Ilkhanate period and the changes that were caused by the Mongol invasion of Iran and the formation government . The Mongols and then the Ilkhans were aware of the importance and necessity of having a correspondence department in their administrative organization; Due to distrust of the secretaries of the open territory, they tried to change the previous routine of the existing organization. Part of this change was due to this process and part was due to the consequences of the establishment of Mongol tribes in Iran, the Iranian administrative organization was able to revive the organization of the Composing Divan,The purpose of this study is to identify these changes in conflict or inconsistencies with the pre-Mongol routine and why and how the process of reviving the composition the Divan of Composition. The results of this study, which is done with a descriptive-analytical approach and qualitative analysis method of existing reports, show that these changes including changes in the position of the Composing Dian and its staff, language and literature, text of documents and its compositions , changes related to trends and procedures can be identified in the Composition Divan, the most important event, like other events formed in the administrative organization of the Ilkhanate period, is the formation of a dual Mongol-Iranian system in the organization of the Divan of Composition, a system whose Iranian elements were gradually highlighted.