پديد آورندگان :
جاوري، محمدجواد دانشگاه آزاد اسلامي واحد علوم و تحقيقات - دانشكده حقوق الهيات و علوم سياسي، تهران، ايران , ايازي، محمدعلي دانشگاه آزاد اسلامي واحد علوم و تحقيقات - دانشكده حقوق الهيات و علوم سياسي، تهران، ايران
كليدواژه :
بدعت , ماهيت , مولفه , مفسران , قرآن كريم
چكيده فارسي :
مفسران متقدم و متأخر، همواره نگاه‌هاي متنوع و چالش‌برانگيزي به مفهوم و ماهيتِ بدعت داشته اند؛ به‌طوري‌كه زمينه را براي استفاده ابزاريِ فرق و مذاهب متعدد در موضوع بدعت، هموار نموده اند. موضوع اصلي اين تحقيق آن است كه مفسران، چه ديدگاههايي درباره ماهيت و مؤلفه‌هاي بدعت داشته و علل تنوع نگاه‌هاي آنان چيست. بر اين اساس، نويسندگان اين مقاله درصدد آنند كه با توجه به ديدگاه‌هاي مفسران شيعه و اهل تسنن درباره معناي لغوي و اصطلاحي بدعت، به مؤلفه‌هاي اين موضوع دست يابند و علل تنوع اين مفاهيم را از مساله بدعت تحليل و بررسي كنند. نتايج اين پژوهش، نشان مي‌دهد كه مفسران، بدعت را به‌مثابه مفاهيمي چون: «امر نوظهور»، «گزاره غيرديني»، «تشريع»، «حدوث» و «مخالفت» دانسته اند كه اين تنوع ديدگاه‌هاي آنان، از «تقسيم‌بندي‌هاي متناقض»، «فرق ننهادن مفهوم بدعت با مفاهيمي چون: اختراع، نوآوري، سنت و تشريع» و «اختلافات اعتقادي و مذهبي مفسران»، ناشي شده و باعث شكل‌گيري و رشد انديشه هاي سلفي در جامعه و فضاي اتهام به بدعت‌گذاري در بين فرق و مذاهب مختلف گرديده است.
چكيده لاتين :
Both early and later Qur’anic exegetes have always held diverse and challenging viewpoints concerning the concept of bidʿa (heresy), as well as its essence. Thus, they have paved the way for many instrumental uses for the different Islamic theological sects and schools on the subject of bidʿa. However, what are the viewpoints of the Qur’anic exegetes concerning the essence and components of bidʿa? What caused some considerable diversities or conflicts within their religious attitudes? These are the main questions that the present article is about to pursue. Accordingly, the authors attempt to analyze and review the conceptual components of bidʿa, as well as the reasons of its implications, diversity, considering the viewpoints of both Shi’ite and Sunni Qur’anic exegetes on its literal and idiomatic meanings. The achievements of this study show that the Qur’anic exegetes have considered bidʿa as an equal concept to some other relevant ones such as “emerging order”, “secular proposition”, “legislation”, “occurrence” and “opposition”, which should all be seen in their own specific context to be meaningful and intelligible. The diversity of their viewpoints seems to be rooted in their contradictory divisions, as well as their confusion between the concept of bidʿa and some other different ones, such as invention, innovation, tradition, and legislation. Moreover, one should consider great importance for the doctrinal and religious differences between Qur’anic exegetes, which has caused the formation and growth of Salafi ideas within the Islamic societies, and the tragic sphere of accusation each other for heresy among the different religious schools and denominations as well.
