به كارگيري تكنيك هاي خودهمبستگي مكاني در تحليل مكاني زماني مصرف آب خانگي شهر قم در سطح خانوار

Application of Spatial Autocorrelation Techniques in Spatial-Temporal Analysis of Domestic Water Consumption in the City of Qom at the Household Level

با توجه به كمبود منابع آبي، مسيله استفاده از اين منابع و مديريت بهينه آن اهميت ويژه اي دارد. الگوي نامناسب مصرف آب در مناطق گوناگون شهري چه بسا ازجمله مواردي باشد كه كمبود آب در شهرها را با مشكلاتي مواجه كند. بنابراين، استفاده از روشهايي ضرورت دارد كه الگوي مصرف را در مناطق گوناگون شهري، شناسايي كند. هدف از اين تحقيق بررسي الگوي مكاني مصرف آب در سطح شهر قم، با استفاده از تكنيك هاي خودهمبستگي مكاني است. بدين دليل، ابتدا مصارف 117 محله شهر قم، طي سال 1396 گردآوردي و ميانگين مصرف آب خانوار هريك از محله ها محاسبه شد. به منظور شناسايي نوع الگوي مصرف، از شاخص موران و با هدف توزيع مكاني الگوي حاكم، از شاخص موران محلي و نواحي گرم استفاده شد. نتايج خودهمبستگي مكاني نشان داد كه بزرگ ترين الگوي خوشه اي مصرف آب در شهر قم، با مقدار شاخص موران (0.24= I)، در فصل تابستان شكل گرفته و بيشترين معني داري شاخص (7.02= z) نيز در اين فصل مشاهده شده است. در هر دو تحليل موران محلي و نواحي گرم، مشاهده شد كه مصارف بالا الگوي خوشه اي بالايي به نسبت مصارف پايين دارند. از نظر مكاني، خوشه هاي با مصرف بالا بيشتر در محله هاي مركزي و غربي شهر و خوشه هاي با مصرف پايين نيز در محله هاي جنوبي، شرقي و شمالي شهر به صورت پراكنده ملاحظه شد. از نظر زماني، خوشه هاي با مصرف بالا در محله هاي مركزي و غربي، به ترتيب در فصل تابستان و زمستان و خوشه هاي با مصرف پايين نيز در فصل هاي سرد مشاهده شد.

Due to the scarcity and crisis of water resources, the issue of optimal use and management of it is of particular importance. Improper pattern of water consumption in different areas of a city can be one of the cases that cause water crisis in a city. Therefore, there is necessary to apply methods in order to identify consumption patterns in different areas of the city. The purpose of this study is to investigate the spatial pattern of water consumption in Qom city using spatial autocorrelation techniques. For this reason, the consumption of 117 neighborhoods of Qom city during 2017 was collected and the average household water consumption for each neighborhood was calculated. Moran index was used to identify the type of consumption pattern and local Moran index and hot spot technique were used for spatial distribution of the consumption pattern. The results of spatial autocorrelation showed that the largest cluster pattern of water consumption in Qom city occurred in summer with the value of Moran index (I = 0.24). Also, the highest significance of the index (z = 7.02) was observed in this season. In both local and hot spot analysis, it was observed that high consumption has a high cluster pattern compared to low consumption. Spatially, high consumption clusters were observed in the central and western neighborhoods of the city and low consumption clusters were observed in the southern, eastern and northern neighborhoods of the city. Temporally, high consumption clusters were observed in central and western neighborhoods in summer and winter, respectively and low consumption clusters were observed in cold seasons.