مادرانِ جايگزين، انگيزه‌هاي تصميم‌گيري و احساس تعهد: يك نظريه زمينه‌اي

Surrogate Mothers, Decision Motivations and Sense of Commitment: A Grounded Theory

يكي از فناوري­ هاي جديد كمك باروري، رحم جايگزين، يا رحم اجاره‌اي است. هدف مطالعه، واكاوي يك خلأ پژوهشي در اين زمينه، يعني انگيزه‌­هاي داوطلب شدن مادران براي اجاره رحم و نيز تعهدي است كه آن‌ها درطول دوره بارداري تا وضع‌حمل درقبال كودك احساس مي‌كنند. مطالعه به روش كيفي و با رويكرد نظريه زمينه‌اي انجام گرفت. داده‌ها با دو تكنيك مشاهده مشاركتي و مصاحبه نيمه‌ساختاريافته بين 12 مادر جانشين گردآوري شد. تحليل‌ها براساس كدگذاري باز، محوري و انتخابي انجام و مدل پارادايمي ارائه گرديد. برپايه يافته‌ها، در بستر فرهنگي ايران كه ناباروري از ديرباز يك مسأله به شمار مي‌رفته است، نيازها و تنگناهاي اقتصادي مادرانِ جانشين از يكسو و تمايل و تقاضاي زوجين نابارور به داشتن فرزند ازطريق فناوري‌هاي كمك‌باروري از ديگر سو، به‌عنوان مؤلفه‌هاي ساختاري ايفاي نقش مي‌كنند. ارزش‌هاي فرهنگي جامعه همچون دينداري، آخرت‌گرايي و نوع‌دوستي از ديگر محرك‌هاي اقدام به اين عمل مي‌باشند. مهم‌ترين عامل مداخله‌گر، تنهايي و شبكه اجتماعي محدود و ‌حمايت اجتماعي پايين است كه زمينه را براي پديدۀ تحقيق يعني "خيرمندي بدن" فراهم مي‌كند. بدين‌معنا كه مادران جايگزين نسبت به مراقبت از جنين حساس‌اند و تلاش مي‌كنند كه جنين را از نظر جسمي و معنوي مراقبت كنند. لذا، در اينجا نوعي خير دوسويه را شاهديم كه بدن زنانه، واسط اصلي آن است.

Surrogacy is one of the new assisted reproductive technologies (ART). The purpose of this study is to fill one of the research gaps in this area, i.e. the motivations of surrogate mothers and their commitment to the baby during pregnancy and delivery. The study was conducted using the qualitative method and the grounded theory approach. Data were collected using two techniques of participatory observation and semi-structured interviews with 12 surrogate mothers. The data were analyzed based on open, axial and selective coding and a paradigm model was presented. According to the findings, in the Iranian cultural context where infertility has long been a problem, the economic needs and hardships of surrogate mothers, the desire and demand of infertile couples to have children through assisted reproductive technologies act as structural components. The cultural values of the society such as religiosity and altruism are other motivations. The most important intervening factors are loneliness, limited social network and low social support, which have provided the basis for the phenomenon of "benevolent body/ kheirmandi bad@n". This means that surrogate mothers feel a great responsibility to care for the fetus. They try to take care of the fetus both physically and spiritually. Therefore, here we see a kind of mutual benevolence and usefulness, with the female body being the main mediator.