پديد آورندگان :
آفريده، فايزه دانشگاه اصفهان - دانشكدة جغرافيا و برنامه ريزي - مديريت محيطي،ايران , رامشت، محمد حسين دانشگاه اصفهان - دانشكدة جغرافيا و برنامه ريزي - مديريت محيطي،ايران , مورتين،گراهام دانشگاه اتوناما - دپارتمان جغرافيا و مؤسسة ايكتا، بارسلونا،ايران
كليدواژه :
آلودگي هوا , تحليل زماني- مكاني , شاخص كيفيت هوا , شهر تهران
چكيده فارسي :
آلودگي هوا، با توجه به پيامدهاي زيانبار آن، به يكي از ملموس ترين معضلات زيست محيطي تهران تبديل شده است و بررسي و مطالعه بر روي آلودگي هواي تهران به عنوان مسئلة بسيار مهم در پژوهش هاي مختلف مدنظر قرار گرفته است. اندازه گيري آلودگي هوا با استفاده از شاخص كيفيت هوا و توسط ايستگاه هاي سنجش كيفيت هوا انجام مي گيرد. هدف از اين پژوهش بررسي تغييرات زماني- مكاني آلودگي هوا در دو ماه آذر و دي در طي ده سال (1389-1398) با استفاده از ميانگين دادههاي شاخص كيفيت هوا در سطح شهر تهران است. بدين منظور، داده هاي كيفيت هوا از 21 ايستگاه كنترل كيفيت هواي شهر تهران استخراج و ميانگين داده هاي كيفيت هوا در دو ماه موردنظر محاسبه شد و نقشه هاي درونيابي به روش IDW در محيط نرمافزار ArcGIS ترسيم شد. سپس، درصد وسعت پهنه هاي آلودگي هوا در سطح شهر تهران محاسبه شد و نقشه ها روي هم انداخته شد و تجزيه و تحليل گرديد. نتايج حاصل از پژوهش نشان ميدهد در ماه هاي آذر و دي، طي سال هاي 1389 تا 1398، بيشترين وسعت شهر تهران به ترتيب در پهنههاي نسبتاً سالم (54 درصد)، ناسالم براي گروه هاي حساس (23 درصد)، سالم (20 درصد) و پاك (5/1 درصد)، و ناسالم (5/0 درصد) قرار دارد. به عبارتي، كمتر از 2 درصد وسعت شهر تهران در پهنة پاك قرار گرفته است و حتي در برخي از سالها در شهر تهران هواي پاك در اين دو ماه وجود نداشته است. از نظر زماني، سال 1389، با دارابودن بيش از 70درصد پهنة ناسالم براي گروههاي حساس، جزو آلودهترين و سال 1393 جز پاك ترين سال هاي مورد بررسي محسوب مي شود. همچنين، ايستگاه صنعتي شريف و شاداباد بدون داشتن پهنة پاك و با داشتن AQI 75 به بالا جزو آلودهترين ايستگاهها در همة سالها بودهاند. بنابراين، مسئلة آلودگي هواي شهر تهران، علاوه بر بُعد مكاني (قرارگرفتن وسعت وسيعي از شهر در پهنة ناسالم)، مسئلهاي زماني (آلودگي زياد در دورة زماني طولانيمدت) نيز هست. در پايان دلايل مؤثر بر توزيع زماني- مكاني اعم از طبيعي و انساني (حمل و نقل و صنعت) بررسي و در مقياس هاي ايستگاهي يا كلي تحليل شده است.
چكيده لاتين :
. Air pollution is measured using the air quality index and by air quality measuring stations. The purpose of this study is to investigate the temporal-spatial changes of air pollution in December and January and during ten years from 1389 to 1398 using the average data of air quality index in Tehran. For this purpose, first air quality data were extracted from 21 air quality control stations in Tehran and then the average air quality data in the two months were calculated and IDW interpolation maps were drawn for both months during the ten years studied. In the drawn interpolation maps, the trend of temporal-spatial changes of air pollution during ten years can be observed, then the percentage of air pollution zones in the city of Tehran for both months during the study period have been calculated. Finally, the maps of December and January of the ten years studied were put together separately and analyzed. Thus, spatial and temporal analysis of air quality was performed in December and January for 10 years. The results show that during December and January of 1389 to 1398, the largest area of Tehran, respectively, in the areas, Relatively healthy (54%), unhealthy for sensitive (23%), healthy (20%) and clean (1.5%) and unhealthy (0.5%) groups. In other words, less than 2% of the city of Tehran is located in a clean area, and even in some years in Tehran, there has been no clean air in these two months. In terms of time, December 2010, January 1991 and January 1995 with more than 70% of unhealthy zones for sensitive groups were among the most infected years. Also, Sharif and Shadabad industrial stations without having a clean zone and with AQI 75 and above have been among the most polluted stations in the ten years studied. Therefore, the problem of air pollution in Tehran, in addition to the spatial dimension (being located in a large area of the city in an unhealthy area), is also a matter of time (high pollution in a long period of time).
