بررسي ماهيت درونزايي و برون‌زايي نقدينگي در اقتصاد ايران

The Survey of Exogenous and Endogenous nature of Liquidity in Iran economy

هدف اصلي اين مطالعه افزايش درك سازوكار خلق نقدينگي در اقتصاد ايران با استفاده از داده­ هاي فصلي طي سال­ هاي 1399:3-1362:2 از طريق ارزيابي تجربي دو نظريه اصلي پولي (نظريه پول درون‌زا (پساكينزين­ ها) و نظريه پول برون‌زا (پول‌گرايان)) است. در اكثر مطالعات تجربي در تشخيص ماهيت درون‌زايي و برون‌زايي نقدينگي از آزمون عليت گرنجر و هم­انباشتگي استفاده شده است اما به دليل برخي محدوديت­ هاي مدل هم انباشتگي، كريستوف و سيريل (2020) آزموني جايگزين مبتني بر مفهوم اقتصاد سنجي درون‌زا پيشنهاد مي­ دهند. ازاين‌رو، به‌منظور مقايسه و تشخيص ماهيت نقدينگي در اقتصاد ايران ابتدا تخمين مدل در مطالعه حاضر براساس آزمون هم ­انباشتگي صورت گرفته و در ادامه با توجه به محدوديت­ هاي ذكر شده از روش رگرسيون ابزاري استفاده شده است. شواهد تجربي حاكي از تائيد برون‌زايي نقدينگي در بازه زماني 1379:4-1362:2 (تا قبل از خصوصي‌سازي بانك ­ها) بوده، اما در بين سال­ هاي 1380:1-1399:3 نتايج به‌دست ‌آمده حاكي از آن است كه؛ 1) ماهيت نقدينگي در بازه زماني مذكور درون‌زا است و 2) ديدگاه ساختارگرايان و ترجيحات نقدينگي درون‌زايي پول پساكينزي مورد تأييد است. بر اين اساس، درون‌زايي نقدينگي در بازه زماني 1380:1-1399:3 نشان مي ­دهد كه علاوه بر بانك مركزي، بانك ­ها نيز امكان خلق و ايجاد نقدينگي در اقتصاد را دارند.

The main purpose of this study is to increase the understanding of the mechanism of creating liquidity in Iran economy using quarterly data during the years 1983: 2 to 2020: 3 through empirical evaluation of the two main monetary theories endogenous money theory, Post-Keynesian theory, and exogenous money theory, monetarist. Granger causality and co-accumulation tests have been used in most experimental studies to diagnose the endogenous and exogenous nature of liquidity, but due to some limitations of the co-accumulation model, Christoph and Cyril (2020) suggest an alternative test based on the concept of endogenous econometrics. Therefore, in order to compare and identify the nature of liquidity in the Iranian economy, first the model in the present study is based on the co-integration test and then according to the mentioned limitations, the instrumental regression method is used. Empirical evidence confirms the endogenous of liquidity in the period 1983: 2 to 2020:4 (before the privatization of banks), but between the years 2001: 1 to 2020: 3 the results indicate that 1) The nature of liquidity in this period is endogenous, and 2) the views of structuralists and the endogenous liquidity preferences of post-Keynesian money are endorsed. Accordingly, the endogenous of liquidity in the period 2001: 1 to 2020: 3 shows that in addition to the central bank, banks also have the ability to create and create liquidity in the economy.