تخمين اثر بازگشتي به تفكيك صنايع سنگين و سبك ايران با افزايش درون‌زاي كارايي انرژي

Estimating the Rebound Effect of Heavy and Light Industries in Iran with Increasing Endogenous Energy Efficiency

يكي از چالش­ هاي اقتصاد ايران، مصرف فزاينده انرژي است. بهبود كارايي انرژي به عنوان ابزاري غيرقيمتي، يكي از سازوكارهاي مقابله با روند فوق­ الذكر است اما اثر بازگشتي پديده‌اي اقتصادي است كه وقوع آن باعث كاهش كامل يا ناقص ذخيره انتظاري انرژي ناشي از بهبود كارايي مي ­شود. برآورد اثر بازگشتي در كنار برخورداري از توجيهات اقتصادي، مي­ تواند براي سياست گذاران در راستاي اتخاذ تصميم­ هاي آگاهانه ياري­ رسان باشد. در اين مقاله با مدل سازي درونزاي بهبود كارايي انرژي، اثر بازگشتي صنايع به تفكيك صنايع سنگين و سبك براي دوره زماني 1374-1398 با روش داده‌هاي پانل برآورد گرديد. نتايج براي دوره مورد بررسي حاكيست كه اولاً صنايع سنگين و سبك ايران برخوردار از زيان‌هاي ناشي از مقياس هستند اما در عين حال افزايش عوامل توليد باعث افزايش توليدات اين صنايع مي‌شود. ثانياً بهبود كارايي انرژي در صنايع سنگين و سبك ايران داراي فرآيند "فراموشي حين كار" است. ثالثاً متوسط اثر بازگشتي صنايع سنگين برابر با 3.127 درصد و همين رقم براي صنايع سبك برابر با 1.711 درصد است. قابل ذكر است كه سهم جزء توليدي اثر بازگشتي هم براي صنايع سنگين و هم براي صنايع سبك بيشتر از سهم جزء جانشيني بوده و به ترتيب برابر با 79.6 % و 93.4 % است.

One of the biggest challenges of Iran's economy is high-energy consumption along with high-energy intensity. Improving energy efficiency as a non-price tool is one of the most important ways to deal with above phenomenon, but rebound effect is an economic event whose presence causes a complete or incomplete reduction of expected reserves due to improved energy efficiency. Estimating rebound effect, in addition to having economic justifications, can also help economic policymakers to make informed decisions. In the present paper, by endogenous modeling of energy efficiency improvement, rebound effect of the Iran's industrial (manufacturing) activities by heavy and light industries for period 1374-1398 was estimated. The results show that average rebound effect of heavy industries in period under study is equal to 3.127 percent and the same figure in same period for light industries is equal to 1.711 percent. It is noteworthy that the share of output component of rebound effect for both heavy and light industries is higher than the share of substitution component and is equal to 79.6% and 93.4%, respectively.