كليدواژه :
روايات صوفيانه , نقد روانكاوانه , انتقال , اسرارالتوحيد
چكيده فارسي :
روايات صوفيانه به لحاظ عمق و نوع تجربهاي كه بيان مي كنند و كاركرد اصلي آنها، يعني برانگيختن نوعي تجربه عرفاني در خواننده، و تنبه، استحاله و هدايت او، قابليت بررسي هاي روانكاوانه جدي را دارند. مقاله حاضر به نوبه خود مي كوشد با چنين رويكردي، طبقه بندي جديدي از اين روايات، با نظر به مفهوم روانكاوانه «انتقال»، ارايه دهد. در اين طبقه بندي، مجموعه روايات صوفيانه و حكايات اسرارالتوحيد به طور خاص به عنوان روايتي كلان درنظر گرفته شده كه فرايند رواندرماني را به محوريت مفهوم انتقال، به تصوير مي كشد؛ و هر خرده روايتي ذيل يكي از مراحل اين فرايند قابل طبقه بندي است. با اين نگاه، كاركرد اغلب روايات تذكره ها را مي توان با يكي يا شماري از اين مراحل متناظر دانست. پس درواقع، خواننده متني واحد در خاتمه خواندن متن، به انحاء مختلف، مجموع اين مراحل را گرچه در روندي غيرخطي ازسر مي گذراند. اين مراحل كه با ارجاع به آراء زيگموند فرويد و شارح ساختارگراي او، ژاك لكان، تبيين شده اند، عبارت اند از: 1) برساختن سوژه مفروض به دانستن، 2) مقاومت/ انكار، 3) ابژه تصادفي نشانه، و 4) رسالت. اما انتخاب اسرارالتوحيد در اين مطالعه موردي، به دلايل متعدد صورت گرفته است؛ ازجمله، اشتمال بر روايات فراوانتر و متنوع تر نسبت به ديگر مقامات و تذكره ها، و ديگر، تاثير عميق اين متن بر روايات صوفيانه پسين.
چكيده لاتين :
Sufi narratives are ever susceptive to psychoanalytic studies per the extent of their detailed experiences and also their main function, which is to incite a kind of “mystical experience” in the reader. Accordingly, the present study attempts to introduce a novel classification of these narratives in line with the psychoanalytic concept of “transference”. In this classification, the selection of Sufi narratives and the anecdotes of Asrār-al-Tawḥid in particular, are regarded as a macro-narrative that depicts the process of psychotherapy with a focus on the concept of transference. Each micro-narrative could be categorized under one of the stages involved within the process. In this point of view, the function of most of the anecdotal narratives (Taḍkiras) is apt to be seen as corresponding to one or a number of these stages. In effect, the reader of a single text encounters all these stages in different ways, albeit in a non-linear process, by the end of the reading. These stages, defined by reference to Freudʼs views and his structuralist follower, Lacan's, are listed as: 1) establishing the subject supposed to know, 2) resistance/denial, 3) the random object of the sign, and 4) mission. Yet, the choice of Asrār al-Tawḥid in this case study has been due to several reasons, including the inclusion of morer diverse narratives than other anecdotal narratives as well as the profound impact of this text on the later Sufi narratives.
