مطالعۀ نقش تدريس ميرزا علي‌اكبرخان مزين‌الدوله در مدرسۀ دارالفنون در دورۀ قاجار

The Study of Mirza AliAkbar Khan Mozayan al-Dawlah’s Role in Darol-Fonun School in the Qajar Period

در زمان قاجار يكي از هنرمندان تأثيرگذار بر نقاشي دوران قاجار ميرزا علي‌اكبرخان نطنزي معروف به مزين‌الدوله از اهالي شهر هنرپرور كاشان است. مزين‌الدوله شاگرد هنرمند بزرگ دوران انگر بود و در مدرسۀ هنرهاي زيباي پاريس آموزش ديده بود. با توجه به اهميت نقش مزين‌الدوله و سال‌ها تدريس در دارالفنون و پرورش شاگرداني چون ميرزا ابوتراب غفاري، اسماعيل جلاير، مصورالملك و كمال‌الملك، به زندگي و آثار او، تدريس در دارالفنون و معرفي شاگردان برجسته‌اش پرداخته مي‌شود. در جست‌وجوي اين مسئله ابتدا آموزش نقاشي آكادميك قاجار در دارالفنون، نقش مزين‌الدوله در تدريس هنر نقاشي، شاگردان او و به‌خصوص كمال‌الملك بررسي مي‌شود. هدف اين پژوهش پي بردن به نقش تدريس ميرزا علي‌اكبرخان مزين‌الدوله در دارالفنون و هنرمندان يادشده در دورۀ قاجار است. سؤال پژوهش به اين شرح است نقش ميرزا علي‌اكبرخان مزين‌الدوله به‌عنوان معلم و نقاش در مدرسۀ دارالفنون چه بود؟ روش تحقيق در اين پژوهش، توصيفي‌تحليلي و با استفاده از منابع كتابخانه‌اي و بررسي نمونه‌هاي موزه‌اي انجام شده است. نتايج اين پژوهش نشان مي‌دهد كه مدرسۀ دارالفنون و آموزش رشتۀ نقاشي نقش مهمي در رشد هنر اين داشته است. نقش مزين‌الدوله به‌عنوان مدير، معلم و هنرمندي توانا حائز اهميت است. او با مديريت قاطع و آموزش زبان و نقاشي در دارالفنون جايگاه اين هنر را ترقي بخشيده است. در عرصۀ نقاشي، منظره‌سازي و هنرمندي، چيره‌دست بوده است كه با تأثيرپذيري از هنرآكادميك اروپايي، نسلي درخشان براي هنر نقاشي ايران تربيت كرده است. او آموزش نقاشي آكادميك به‌شيوۀ غربي در ايران قاجار را پايه‌گذاري كرد. سابقۀ تدريس و مديريت قوي در دارالفنون، هنرمندي پرمايۀ آموزش هنري و تربيت نسل درخشان نقاشي، تدريس زبان فرانسه، موسيقي و نقاشي از اين هنرمند اسطوره‌اي از آموزش در دوران قاجار مي‌سازد كه تكرارناپذير است.

During the Qajar period, one of the influential painters was Mirza Ali Akbar Khan Natanzi, known as Mazin al-Dawlah, a resident of Kashan. Mazin al-Dawlah, a student of the great artist of the Unger era, was educated at Paris School of Fine Arts. Due to Mazin al-Dawlah’s significant role and teaching in Dar al-Fonun as well as his upbringing of students such as Mirza Abutrab Ghaffari, Ismail Jalayer, Musur al-Molk and Kamal al-Mulk, his life and works are worth discussing. To this end, first the teaching of academic painting in Dar al-Fonun in the Qajar era and Mazin al-Dawlah’s role are examined. The purpose of this study is to find out the role of Mirza Ali Akbar Khan Mazin al-Dawla's teaching in Dar al-Fonun as well as the mentioned artists. The research question is: what was the role of Mirza Ali Akbar Khan Mazin al-Dawlah as a teacher and painter in the Dar al-Fonun school? Research deploys a descriptive-analytical method involving library resources and museum samples. The results of this study show that the Dar al-Fonun school and the teaching of painting have played an important role in the development of Qajar art, and Mazin al-Dawla- as a manager, teacher, and talented artist- has proved so important to this growth. He, as a master in the field of landscape painting and artistry, has been influenced by European academic art and accordingly trained a brilliant generation of Iranian painters. He established the Western style of academic painting in Iran in the Qajar era. His teaching and management experience in Dar al-Fonun as well as his training of the brilliant generation of painters along with his teaching of French and of music have made this artist a legendary figure in the Qajar period that is unrepeatable