تحليل مباني فكري و گرايش‌هاي انديشگي فيض كاشاني

The Analysis of Fayz Kashani’s Thoughts, a Renowned Kashani Figure in

محمد بن مرتضي معروف به مولي محسن فيض كاشاني از مشاهير شهر كاشان در سدۀ يازدهم و دوران صفويان است. زندگي فيض كاشاني مقارن با نهادينه شدن مذهب شيعه در ايران بوده و وي در جهت گسترش آموزه‌هاي شيعي آثار گران‌سنگي در فلسفه، عرفان، اخلاق، فقه، تفسير و حديث تأليف كرده است. فيض كاشاني تحت‌تأثير ديدگاه‌هاي حكمي (فلسفي، عرفاني) و نيز اخباري‌گري استادان خود قرار داشته همچنين از سنّت‌هاي رايج در بوم كاشان بهره برده است. اين جستار آثار فيض كاشاني را با روش كتابخانه‌اي و با رويكرد تحليلي‌تاريخي مورد پژوهش قرار داده است. تتبع در شرايط تاريخي و اجتماعي و آثار فيض نشان مي‌دهد فيض كاشاني برخلاف برخي گزارش‌ها اخباري نبوده است. در واقع فيض كاشاني به‌گونۀ خلاقانه‌اي در آثارش موفق شده ديدگاه‌هاي حكمي و اخباري استادان خود را تلفيق كند. از نگاه فيض، عقل و وحي و عرفان با هم سازگاري دارند و همه‌گونه آموزه‌هاي فلسفي و عرفاني در خلال حديث امامان شيعه قابل دستيابي است. فيض كاشاني بر اساس نتيجۀ اين جستار، براي حل تعارض اخباري‌گري و حكمت‌گرايي رهيافت تأويل‌گرايي را برگزيده است.

Mullah Mohsen Fayz Kashani is one of the famous people of Kashan in the eleventh century duringthe Safavid era. Fayz Kashani's life coincided with the institutionalization of the Shiite religion in Iran, and he has tried to spread Shiite teachings. He has written many valuable books in the field of Quran, Hadith, Fiq (Jurisprudence), philosophy, moral, and Ethics. Fayz Kashani has been influenced by philosophical and mystical views as well as the scripturalism of his masters. Fayz has also deployed the common traditions of Kashan and succeeded in combining these views significantly in his works. According to fayz, reason, revelation, and mysticism are compatible, and there are various kinds of philosophical and mystical teachings in the hadiths of Shiite Imams. This research through the following the works of Fayz has come to this conclusion that fayz has chosen the hermeneutic approach for resolving the conflict between hadith and mysticism.