داستان گمشدة مرگ زال و تحليل اساطيري شخصيت و فرجام وي بر مبناي نقد پسايونگي

The Missing Story of Zal’s Death: A Mythological Approach to His Personality and Fate based on Post-Jungian Criticism

نقد پسايونگي، در ادامة رويكرد نقديونگي كلاسيك و در نقد و تكميل آن شكل گرفته‌است. با توجه به ابهام فرجام زال در منابع و شهرت تحليل‌هاي مبتني بر جاودانگي او، اين جستار، روايت گمشدة مرگ زال را براي اولين‌بار در نسخ شاهنامه شناسايي كرده، نسبت آن با اسطورۀ زال در شاهنامة فردوسي و منابع آن را تحليل كرده‌است. به علت اينكه بيشترين تحليل‌ها از اسطورة زال، رويكرد يونگي، با تكيه بر كهن‌الگوي پير خرد بوده، رويكرد انتخاب‌شده براي اين تحليل، رويكرد پسايونگي است. اهميت ناميرايي زال در نقد يونگي باعث شده روايت ميرايي زال، با اين رويكرد پسامدرن نقد شود. در اين ديدگاه، اسطورة زال، معرّف شخصيت يك شَمَن باستاني با نقش واسطة روحي بين خداي توتمي و مردمش، و خويشكاري تسلط بر جادو، شفادهندگي معنوي و دانش اشراقي است. تصاوير كهن‌الگويي مرتبط با اين شخصيت، در ديدگاه يونگي، يك نقش مكمّل (ثانوي) در تشرّف قهرمان (رستم) به وي مي‌داد؛ ليكن رويكرد پسايونگي، ضمن جانشيني الگوي پير خرد با مرگ و تولد دوباره، معناي هستة اسطورة زال را به تشرف وي در مسير وحدت با نياي توتمي‌اش توسعه مي‌بخشد.

Post-Jungian criticism is an approach that has continued and developed Jungian criticism. Due to the ambiguity around Zal’s fate in the existing sources, and his reputation for immortality, the present paper has, for the first time, identified the narrative of the death of Zal in a manuscript of Shahnameh, and, then, analyzed the relationship between this new narrative and the myth of Zal in Ferdowsi’s Shahnameh and its sources. Because Zal’s immortality is important in Jungian criticism of this myth, the discovery of the story of Zal’s death is the most important reason for this paper’s Post-Jungian critical approach. The paper shows that archetypal images associated with the myth of Zal represent the character of an ancient shaman. This figure fulfills such functions as magic, mediumship between the nation and their totemic gods, witch doctor, spiritual healer and intuitive knowledge. From a Jungian perspective, the archetypal image of Zal’s personality gave him a complementary (secondary) role in the initiation of the hero (Rostam). But the post-Jungian approach replaces the old archetype of wisdom with the archetype of death and rebirth, and develops the core meaning of the myth of Zal to his initiation on the way to his unity with his totemic ancestor (Simorgh)