دين ايدئولوژيك و افسون‌ زدايي از سياست

Ideological religion and the disenchantment of politics

انقلاب اسلامي ايران، جنبشي مبتني بر ايدئولوژي ديني بود و يكي از مهم ترين اهداف آن، مقابله با فرايند سكولاريزاسيون حاكم بر جامعه و برقراري حكومتي ديني بود. با وجود اين بعد از انقلاب، فرايند افسون زدايي هم در ابعاد نظري و هم در وجوه عملي جامعه و سياست تشديد شده است. هرچند اصطلاح افسون‌ زدايي در آثار ماكس وبر، براي توصيف روند مدرن شدن و عقلاني شدن جوامع غربي به كار رفته، با اين حال در اين مقاله نشان خواهيم داد كه در ايران پس از انقلاب، اين فرايند الزاماً و همواره با عقلاني تر و علمي تر شدن فرايندها همراه نبوده است. مقالۀ حاضر، اين ايده را پي مي گيرد كه كاربست سياسي و اجتماعي دين چگونه و بر اساس چه فرايندي به افسون‌ زدايي از سياست و اجتماع مي انجامد. براي توضيح اين فرايند بر اين نكته تأكيد خواهيم كرد كه ايدئولوژيك شدن دين مستلزم تبديل آموزه هاي ديني و شرعي به ساختار دنيوي و تبعيت از منطق مناسبات عرفي است و از همين روي در شرايط خاصي دين ايدئولوژيك مي تواند فرايند افسون‌ زدايي را تسريع كند.

The Islamic Revolution of Iran was a movement based on religious ideology, and one of its most important goals was to confront the process of secularization in society and establish a religious government. However, after the revolution, the process of disenchantment intensified both in the theoretical dimension and in the practical aspects of society and politics. Although the term disenchantment is used in Max Weber's works to describe the modernization and rationalization of Western societies, in this article, we will show that in post-revolutionary Iran, this process has not necessarily always been associated with more rational and scientific processes. Therefore, the present article aims to discuss the process through which the political and social application of religion would lead to the disenchantment of politics and society. To explain this process, we will emphasize that the Ideologization of religion requires the transformation of Sharia and religious teachings into a secular structure and adherence to the logic of temporal relations. Therefore, in certain circumstances, the ideological conception of religion can accelerate the process of disenchantment.