بررسي زبان در منظومه ازهر و مزهر نزاري قهستاني

The study of the language in Azhar and Mazhar anthology authored by Nazari Ghohestani

نزاري قهستاني (645 ـ 721 هـ. ق) شاعر سده هاي هفتم و هشتم هجري است. وي در روستاي فوداج از توابع بيرجند به‌دنيا آمد و در همانجا درگذشت. درباره دليل تخلّص وي اختلاف‌نظر وجود دارد؛ برخي سبب تخلّص وي را به نزاري، لاغري و ضعيفي وي يا انتساب او به نزارمستنصربن اسماعيل مي‌دانند (ر.ك: صفا، 1378: 734). نزاريه يكي از فرقه‌هاي اسماعيليّه است كه پس از مرگ المستنصر بالل،ه در ايران و سرزمين‌هاي خلافت شرقي شكل­ گرفته ­است. چنين به نظرمي‌رسد كه يكي ازدلايل بي‌توجّهي به او و آثارش، مذهب او باشد. اثر مهم نزاري منظومه ازهر و مزهر است. از آنجا كه «درهيچ‌ يك از كتاب‌نامه‌ها و دايرة‌المعارف‌ها اثري به نام ازهر و مزهر يافت نشده است. اشاره نزاري را به اين كه منظومه ازهر و مزهر بازآفريني يك حماسه باستاني است بايد به عنوان يك شيوه متعارف ادبي تلقي كرد» (باي‌بوردي،1370: 88). داستان ازهر و مزهر، ده هزار و ششصد و دوازده بيت دارد كه در سال 700 هجري در قالب مثنوي و بحر هزج مسدّس در مدتي كمتر ازيك‌سال به نظم درآمده است. اين مثنوي، داستاني عاشقانه است و به نظر مي ­رسد شاعر در سرودنش، به آثاري چون خسرو و شيرين و ليلي و مجنون نظامي نيز نظر داشته است. درواقع، ازهر و مزهر يك منظومه حماسي- غنايي است.

Nazari Ghohestani is a 7th and 8th century poet. He was born in the village of Fodaj in Birjand and died there. There is disagreement about the reason for his nickname. Some have attributed his nickname ‘Nazari’ to his thinness and weakness or his relation to Nazar Mostansar Ibn Ismail. Azhar and Mazhar is the only poem of this poet written in the eighth century. This poem has always been considered as a lyric due to a Hazaj meter. But what seems contradictory is that lyrical verses are purely romantic and have very few descriptions of war. This research seeks to find the linguistic type of this poem through analytical work, statistical analysis and the SIMIA phonometric software. The prosodic and phonetic characteristics of the poem such as monorhym (low and simple verbs), high frequency of plosives and many abbreviations have given the poem proximity to the language of epic. Also, the rhetorical features are based on the frequency of exaggerations, similes and metaphors. These features provide evidence for the epic nature of the poem. The words in this work are mostly perceptible, and the epic impression created by the proper use of words is high. The content characteristics such as objective addresses with the pronoun "you", masculine gender of language, low presence of women, and high imaginative descriptions set the work close to the epic language.