ارزيابي گزينه هاي مختلف سيستم انتقال آب بين حوضه‌اي با استفاده از روش تصميم گيري چند معياره (مطالعه موردي: طرح انتقال آب بهشت‌آباد)

Evaluation of different options of inter-basin water transfer system using multivariate decision making method (Case study: Beheshtabad water transfer project)

نياز روز افزون منابع آب براي اهداف مختلف همچون كشاورزي، شرب و صنعت، دستيابي به آب قابل برنامه‌ريزي را با مشكلات و محدوديت‌هاي فراواني مواجه كرده است. در سال­هاي اخير، به ­سبب افزايش جمعت شهرها و عدم توزيع مكاني منابع آب، انتقال آب بين حوضه­ اي اجتناب­ ناپذير بوده و به­ عنوان يكي از راهكارهاي حل مشكلات كمبود آب مطرح است. با ­توجه به پيچيدگي طرح‌هاي انتقال آب بين حوضه ­اي به ­سبب تعدد عوامل درگير مانند مسائل زيست­ محيطي، حقابه و بيلان آب، توجهات اجتماعي و مهاجرت، تصميم­ گيري در خصوص انتقال آب و يا تاثير انتقال آب حوضه ­اي بسيار مهم است. علي­رغم وجود روش ­هاي متنوع تصميم ­گيري چندمعياره، هنوز اين روش‌ها به ­شيوه مناسب در پروژه‌هاي اجرايي و زيربنايي ملي همچون انتقال آب حوضه‌اي استفاده نشده ­اند. يكي از طرح­ هاي زيربنايي انتقال آب حوضه‌اي، انتقال آب از چهارمحال و بختياري به فلات مركزي ايران موسوم به طرح بهشت آباد است. در پژوهش حاضر سه گزينه پيشنهادي طرح انتقال آب بهشت‌آباد با در نظر گرفتن 14 معيار كمي و كيفي با استفاده از پرسش‌نامه مقايسات زوجي، نظر خبرگان و متخصصان با روش تحليل سلسله مراتبي كه از روش‌هاي تصميم‌گيري چندمعياره مي‌باشند، رتبه‌بندي گرديدند و گزينه برتر براي انتقال آب مشخص شد. نتايج نشان داد، معيار هزينه جاري و هزينه سرمايه مهم‌ترين معيار بود و معيار مشكلات زمين‌شناسي مخزن به ­عنوان كم اهميت‌ترين معيار معرفي شده‌اند. همچنين با تغيير در مقادير وزن هر معيار، تحليل حساسيت معيارهاي مورد مطالعه سنجيده شد. نتايج اين پژوهش مي­تواند مسير ساده ­اي به جهت بكارگيري روش ­شناسي پروژه‌هاي انتقال آب حوضه‌اي علي الخصوص در برخي موارد كه هيچ گونه ديد روشني از مخاطرات و فرجام آن­ها نيست؛ ارائه دهد.

The increasing water resources demand for various purposes, such as agriculture, drinking and industry, has faced many difficulties and limitations in achieving programmable water. In recent years, inter-basin water transfer is inevitable due to an increase in population cities and inappropriate spatial water resources distribution and is regarding as one of solving ways of water shortage issues. Regarding the complexity of the inter-basin water transfer projects caused by various factors of getting involved such as environmental issues, right of water and water balance, social cautions and immigration, the decision-making about water transfer and inter-basin water transfer effects is very important. Despite the existence of various multivariate decision-making approaches, still these methods have not applied in an appropriate way in national executive and infrastructure projects like inter-basin water transfer. One of inter-basin water transfer infrastructure projects is water transfer from Charmahal_O-_Bakhtiari province to Iran central plateau called the Beheshtabad project. In the present research, 3 recommended options of the Beheshtabad water transfer project considering 14 quantity and quality criteria using pairwise comparisons questionnaires, expert knowledge was ranked using analytical heretical process method that is a multivariate decision-making approach and the best option was identified for water transfer. Results showed that current and capital cost criteria were identified as the most important criteria and reservoir geological issues criteria was identified the less important criterion. Also, the sensitivity analysis of studied criteria was assessed using a change in the weight of each criterion. The results of this study could present a simple way in order to mythological usage of inter-basin water transfer projects especially in some cases that there is no clear vision of hazards and consequences.