كليدواژه :
اثر مقياس , مدل سازي , منطقه بندي , واحدهاي فضايي
چكيده فارسي :
مفيد بودن بسياري از اشكال مطالعات فضايي به ماهيت موضوعاتي كه تحت مطالعه هستند بستگي دارد. جغرافي‌دانان و برنامه‌ريزان شهري دراي يك سنت طولاني‌مدت نسبت به مطالعة داده‌ها بر روي موضوعات فضايي در سطح مناطق و شهرها دارند . اما تا كنون هيچ استانداردي در رابطه با ارائة نتايج آماري به صورت واحدهاي فضايي ارائه نشده است. در نتيجه، پژوهش‌هاي صورت‌گرفته تحت تأثير اثر مقياس و منطقه‌بندي هستند. هدف از اين مطالعه تجزيه‌وتحليل تأثير اثر مقياس و منطقه‌بندي بر نتايج واحدهاي فضايي بود كه مناطق روستايي جنوب آذربايجان غربي براي اين منظور انتخاب شد. در اين مطالعه، مبتني بر رهيافت اثبات‌گرايي انتقادي، از روش‌شناسي كمّي استفاده شد. همچنين، مطالعة حاضر بر اساس روش توصيفي‌ـ تحليلي و بر اساس هدف كاربردي است. جامعة آماري پژوهش 1143 روستاي داراي سكنه با مجموع جمعيت 418948 در 9 شهرستان جنوب آذربايجان غربي بود. اين مطالعه با به‌كارگيري 8 شاخص خدمات روستايي كه در مجموع از 77 معرف تشكيل شده انجام گرفت. سپس، تأثير اثر مقياس و منطقه‌بندي بر نتايج بررسي و تحليل شد. نتايج نشان داد مقدار آمارة موران شاخص كل توزيع خدمات روستايي در سطح شهرستان با مقدار 0/39، در دهستان با مقدار 0/06، و در روستاها با مقدار 0/05 بوده كه بر اساس آن الگوي توزيع خدمات روستايي در سطح شهرستان كاملاً خوشه‌اي و در سطح دهستان و روستا تصادفي بوده است. همچنين، نتايج ميانگين شاخص كل خدمات روستايي با مقدار 15/09 در سطح شهرستان، 10/88 در سطح دهستان، و 2/31 در سطح روستا نشان مي‌دهد با تغيير مقياس واحدهاي فضايي كل نتايج توزيع فضايي خدمات تغيير كرده است. اين نتايج براي اثر منطقه‌بندي نيز صدق مي‌كند و با تغيير الگوي منطقه‌بندي نتايج واحدهاي فضايي تغيير كرده است. اين نتايج نشان مي‌دهد واقعيت‌هاي توزيع خدمات روستايي با تغيير مقياس و الگوي منطقه‌بندي تغيير مي‌كند.
چكيده لاتين :
The usefulness of many forms of spatial studies relies on the nature of the topics under study. Geographers and urban planners have a long-lasting tradition of studying the data derived from spatial issues at regional and urban levels. Nonetheless, no standard has been offered so far on the provision of statistical results in the form of spatial units. Therefore, the results of the previous studies in this field have been influenced by the scale and zoning effects. The purpose of this study was to analyze the effect of scale and zoning on the spatial unit results. To this end, the rural areas located in the southern parts of West Azerbaijan province were selected. This study adopted the critical positivism approach and used quantitative data collection and analysis. Moreover, this research project was descriptive-analytical in terms of method and applied in terms of purpose. The statistical population of the study included 1143 villages with an overall population of 418948 in 9 southern cities of West Azerbaijan province. The study was done using 8 indices of rural services, which were composed of 77 indicators in total. Then, the effect of scale and zoning on the results was analyzed. The results showed that the value of Moran’s statistic related to the overall index of rural service distribution level has been 0.39 at city, 0.06 at rural district level, and 0.05 at village level. Accordingly, the distribution of rural services has been clustered at the city level, but has been random at rural district and village levels. Moreover, the results of the rural services overall index was 15.09 at city level, 10.88 at rural district level, and 2.31 at village level. This shows that by changing the spatial unit scale, the results of the spatial distribution of services has totally changed. This finding is true for zoning, too; with a change in the zoning pattern, the results of spatial units have changed. These findings show that the nature of rural service distribution alters with the change in the scale and zoning models.
