كليدواژه :
آثار سعدي , تاريخ‌گرايي نو , نقد قدرت , رابطۀ شاه و رعيت , رسالۀ نصيحۀالملوك
چكيده فارسي :
مقالۀ حاضر به بررسي آراء سياسيِ سعدي دربارۀ ارتباط ميان شاه و رعيت، براساس تمامي آثار وي (بوستان، گلستان، قصايد، قطعات، رسائل و غزليات) و رابطۀ آثار او با نفي يا تثبيتِ «قدرت» از منظر «تاريخ‌گرايي نو» مي‌پردازد. در اينجا نسبت آثار سعدي با «قدرت» ذيل دو دورۀ سياسي بررسي شده است: 1. دورۀ سوم حيات سعدي (عصر اتابكان فارس) 2. دورۀ چهارم حياتِ او (عصر پس از اتابكان و چيرگي حاكمان مغول). نگارش رسالۀ نصيحۀالملوك، آغازيدن بوستان با دو باب «عدل» و «احسان» (كه همسو با متون نظري در سياست مُدُن است) و قراردادن بابِ «در سيرت پادشاهان» به عنوان نخستين باب گلستان، نشان‌دهندۀ ميزان اهميت تبيين و اصلاح نوع رابطۀ شاه و رعيت (شيوۀ حكومت و كشورداري) از ديد سعدي است. سعدي ايجاد سه ركن «رفاه»، «امنيت» و «آرامش» را مهمترين وظايف يك حكومت در قبال مردم مي‌داند. نفي انگارۀ ظل‌اللهي، عبور از تمثيل‌هاي رايجِ «شبان- گوسفند» به «سر- بدن» و «درخت- ريشه»، و قرائت متفاوت و گاه معكوس (در قبال خوانش رايج) از مناسبات شاه و رعيت، بيانگر تفاوت ديدگاه‌هاي سياسي سعدي نسبت به خوانش‌هاي مشهور و ترويج‌يافته از اين رابطه در روزگارِ اوست. قرائت سياسي اروپائيان از آثار سعدي نيز مؤيد قابليتهاي سياسي آثار وي است.
چكيده لاتين :
The present study examines Sa’adi’s political views on the relationship between King and people and also approval or denial of political power based on all of his works, i.e., the Bustān, the Golestān, Qaṣāyed (Odes), Moqaṭṭaʿāt (“Fragments”), Rasāel (“Treatises”) and Ḡazaliyyāt (“sonnets”) from a New Historical approach. This investigation was conducted considering two periods: the third era of Sa’adi’s life (the era of Atābakān-e-Fārs, from 1257 to 1264), and the fourth era of his life (from the decline of Atābakān to the domination of the Mongol rulers). His political treatise, i.e., Naṣiḥat Al-Molūk, meaning “advice for rulers”, the first two books of the Būstān that are begun with “justice” and “benevolence” in line with theoretical texts in modern politics, and the first chapter of Golestān entitled “Of the Customs of Kings” all indicate the significance of the relationship between king and people (i.e., governing a country) in Sa’di’s views. Establishing “social welfare”, “security”, and “peace” in society, is the most significant duty of a government towards its people. Denial of the idea of God’s shadow, transcending the “ship-shepherd” allegory and moving towards “head-body” and “tree-root” allegories, and different, often reverse, reading of king –people relationship express Sa’di’s different political views in comparison with the common and well-known readings of this relationship in Sa’di’s era. Europeans’ reading of Sa’di’s works confirms the political capability of his works.
