ارزيابي كيفيت آب رودخانه كرج برمبناي شاخص زيستي BMWP

Evaluation of Water Quality of Karaj River Based on BMWP Biological Index

شاخص زيستي BMWP (Bioligical Monitoring Working Party) از متداول­ ترين شاخص ­هاي برگرفته از جمعيت خرد بي­ مهرگان كوچك (ماكروبنتوز) است كه با استفاده از امتيازدهي به خانواده ­هاي جمع‌آوري‌شده به ارزيابي كيفي سلامت بوم ­سازگان­ هاي رودخانه ه­اي مي­ پردازد. در اين مطالعه نمونه ­برداري در نه ايستگاه از سرشاخه­ هاي وارنگه­رود و ولايت رود در طول رودخانه ‌كرج تا بيلقان در مجاورت شهر كرج به‌صورت فصلي از پاييز 1396 تا تابستان 1397 انجام شد. نمونه­ برداري ماكروبنتوزها با سوربرسمپلر انجام و پس از تثبيت با فرمالين پنج درصد و رنگ‌آميزي نمونه­ هاي شناسايي و جداسازي شدند. در نتايج به‌دست‌آمده از مجموع 38400 نمونه ماكروبنتوز جمع‌آوري‌شده تعداد 51 تاكسون از 42 خانواده شناسايي شد. ميانگين تراكم سالانه در رودخانه كرج 2911 (عدد/مترمربع) به ثبت رسيد. جمعيت بندپايان و كرم­ هاي حلقوي درمجموع 97 درصد تراكم ماكروبنتوزهاي شناسايي‌شده را تشكيل مي ­دهند. ميانگين كل شاخص BMWP در رودخانه كرج 48/8 بوده و دامنه تغييرات شاخص BMWP بر اساس ايستگاه (0/0-4/109) مي ­باشد. بيشينه مقدار ميانگين سالانه اين شاخص (73/83) در ايستگاه وارنگه­ رود و كمينه مقدار آن (26/50) در ايستگاه شهرستانك مشاهده شد و روند تغييرات اين شاخص از بالادست به سمت پايين­ دست رودخانه، كاهشي بود. طبقه ­بندي و زون­بندي وضعيت كيفي رودخانه كرج با استفاده از شاخص BMWP نشان داد كه ايستگاه ­هاي پايين‌دست ازجمله بيلقان، پل خواب، آسارا و شهرستانك داراي وضعيت ضعيف، ايستگاه ­هاي بالادست ازجمله شهرستانك، حسنكدر، گچسر و ديزين در شرايط متوسط و ايستگاه 9 (وارنگه رود) در وضعيت خوب مي ­باشد. ايستگاه پل چوبي بعد از سد كرج نيز عليرغم قرار گرفتن در پايين‌دست رودخانه داراي كيفيت متوسط بوده است. به نظر مي ­رسد ايستگاه­ هايي كه وضعيت بوم­شناختي فقير (P) در آن­ها ارزيابي‌شده است لازم است در اولويت برنامه ­هاي مديريتي براي حفاظت و كاهش بار آلودگي قرار گيرند.

The BMWP Biological Index (Bioligical Monitoring Working Party) is one of the most common indicators taken from Macrobenthos, which uses quality scores on collected families to assess the quality of the health of river ecosystems. In this study, sampling was carried out in nine stations from Varanghehroud and Dizin along the Karaj Rever to the Bilqan station near the city of Karaj, seasonally from Autumn 2018 to Summer 2019. Macrobenthos were sampled with sorbers sampler and after fixation with 5% formalin and staining, the samples were identified and separating. Based on results out of total 38,400 macrobenthos samples collected, 51 taxa from 42 families were identified. The average annual density in the Karaj River was 2911 (number/square meter). The Arthropoda and Ringworms populations together account for 97% of the identified macrobenthos density. The average of the total BMWP index in Karaj river is 48.8 and the range of changes of BMWP index based on station is (4.0-109.0). The maximum annual average value of this index (73.83) was observed in Varangehroud station and its minimum value (26.50) was observed in Shahrestanak station. The trend of changes in this index from upstream to downstream of the river is decreasing. Classification and zoning of quality status of Karaj river using BMWP index showed that downstream stations such as Bilqan, Pol-e Khab, Asara and Shahrestanak are in poor condition, upstream stations including Shahrestanak, Hassankadar, Gachsar and Dizin are in average condition and station 9 (Varangehroud) is in good condition. The Pole Chobi station after Karaj Dam, despite being downstream of the river, has been of medium quality. It seems that stations where poor ecological status has been assessed need to be prioritized by management programs to protect and reduce pollution load.