كليدواژه :
بشار , دنا , كيفيت آب , رودخانه , منطقه حفاظت شده
چكيده فارسي :
در حال حاضر آب رودخانه بشار، منبع حيات آبزيان و تأمين‌كننده آب موردنياز حيات‌وحش و ساكنان حواشي آن است و يكي از سرشاخه‌هاي مهم رودخانه كارون مي باشد. اين پژوهش باهدف بررسي كيفيت آب قسمتي از رودخانه بشار كه از منطقه حفاظت شده دنا عبور مي كند، انجام گرفت. در اين مطالعه در طول رودخانه بشار در محدوده موردمطالعه يازده ايستگاه انتخاب گرديد و نمونه‌برداري از اين مسير 19068 متري به مدت سه روز متوالي در بهمن 1395 و در هر ايستگاه با سه تكرار انجام گرفت و درمجموع 33 نمونه جمع‌آوري گرديد. درنهايت نمونه ها در ظروف شيشه‌اي درپوشيدِ به آزمايشگاه منتقل گرديد و پارامترهاي نيترات (NO3)، فسفر (P)، اكسيژن خواهي بيولوژيكي (BOD)، كل جامدات محلول (TDS) و كلي فرم مدفوعي (Fecal coliform) استخراج گرديد. داده هاي به‌دست‌آمده از طريق آزمون تي تك نمونه‌اي، آزمون تي غير جفتي، آزمون تجزيه واريانس و آزمون همبستگي اسپيرمن مورد تجزيه‌وتحليل قرار گرفتند. نتايج نشان داد ميانگين فسفر (0/68±0/672) و كلي فرم مدفوعي (0/17±4/01) در آب بيشتر از حد مجاز استاندارد بود (p≤0.01)و نيز در مقاطعي از رودخانه با حضور هم‌زمان چند كاربري انساني، كشاورزي و صنعتي در اطراف آن، ميزان دو پارامتر فسفر (همه ايستگاه‌ها بهجز 2، 4 و 9) و كلي فرم مدفوعي (سه ايستگاه 7، 8 و 10) بيشتر از حد استاندارد بود (p≤0.05) (0≤p)همچنين تغييرات مكاني هر پنج فاكتور معلول ورود هم‌زمان فاضلاب تصفيه نشده سايت هاي سنگ‌شكن، استخرهاي پرورش ماهي، روستاها و زمينهاي كشاورزي به آب رودخانه بود. از طرف ديگر، همبستگي مثبت معنيدار بين P، TDS، BOD و Fecal coliform نشانگر افزايش بار آنها از منابع آلوده‌كننده در اطراف آب رودخانه به‌طور هم‌زمان بود؛ بنابراين آب رودخانه بشار در طي عبور از منطقه حفاظت‌شده دنا در ايستگاه‌هاي 7، 8، 10 و 11 كه در مجاورت هم‌زمان چندين كاربري انساني، كشاورزي و صنعتي قرارگرفته، تنزل كيفيت داشته و با توجه به مصارف انساني و حيات‌وحش از آب آن در مسير منطقه حفاظت‌شده، خطر آلودگي، بيماري و مرگ آنها را تهديد مي كند.
چكيده لاتين :
Currently, the Beshar river water is the source of aquatic life and water resource for wildlife and inhabitants around it and it is one of the major tributaries of the Karun river. This study aimed to access the water quality of a part of the Beshar river which pass through the Dena Protected Area (DPA). In this study, eleven stations were selected along the Beshar river in the study area and this 19068 meters’ route was sampled during three consecutive days in February 2017 with three replications in each station and a total of 33 samples were collected. The samples were finally transferred to the laboratory in covered glass containers and the parameters of Nitrate (NO3), Phosphorus (P), Biological Oxygen Demand (BOD), Total Dissolved Solids (TDS) and Fecal coliform were extracted. The data were analyzed by One Sample T-test, Independent Sample T-Test, Analysis of Variance (ANOVA) and Spearman Correlation Matrix. The results showed that the mean of P (0.672±0.68) and fecal coliform (4.01±0.17) in the water was higher than the standard limits (p≤0.01) and in some parts of the river with simultaneous presence of several human, agricultural and industrial uses around it, the two parameters of P (all stations except 2, 4 and 9) and fecal coliform (three stations of 7, 8 and 10) was higher than the standard limits (0≤p≤0.05). Also, the spatial variability of all five factors resulted from the simultaneous entry of untreated wastewater of crusher sites, aquaculture, villages and agricultural lands to the river water. On the other hand, a positive significant correlation between P, TDS, BOD and fecal coliform indicate an increasing load of them from the pollutant sources around the river water simultaneously. Therefore, Beshar river water has deteriorated while passing through the DPA around the stations of 7, 8, 10 and 11 which were simultaneous adjacent to multiple human, agricultural and industrial uses and due to the human and wildlife consumption of its water along the route in the area, the risk of infection, disease and death threat them.
