تحليل سرعت روايت در منظومۀ مجنون و ليلي اميرخسرو دهلوي

Narrative Speed Analysis in Amir Khosrow Dehlavi’s Majnoon and Leily Collection

مجنون و ليلي دهلوي از جمله منظومه ­هايي است كه به اقتفاي ليلي و مجنون نظامي سروده شده است. بن­مايه­ هاي هست ه­اي اين اثر تفاوت­هايي با روايت ليلي و مجنون نظامي دارد كه نشان از آن دارد دهلوي به روايت نظامي كاملاً وفادار نبوده است. اين پژوهش با روش توصيفي-تحليلي به بررسي سرعت روايت در اين منظومه پرداخته است. شيوۀ انجام پژوهش بر اساس الگويي است كه با نقد آراي ژنت در يكي از مقالات پژوهشي با تكيه بر متون منظوم داستاني كلاسيك ارائه شده است. نتايج پژوهش نشان مي­دهد كه بن­مايه­ هاي هست ه­اي روايت دهلوي در مقايسه با روايت نظامي كمتر است. بيشتر بن­مايه­ هاي هسته­اي منظومه با سرعت روايتي بالا گزارش مي­شوند و تنها سه بن­مايۀ هست ه­اي با سرعت روايتي كُند گزارش مي­شوند كه در اين سه بن­مايه، شخصيت­ پردازي و تناسب محيط، زمان و... با شخصيت مجنون پردازش شده است. گرانيگاه بارغنايي متن نيز همين سه بن­مايه هستند. اين سه بن­مايه در ارتباط با هم هستند به گونه ­اي كه اولي، دومي را در پي دارد و دومي، منتج به سومي مي­شود. گويي هدف دهلوي در اصل، پردازش اين سه بن­مايه در اثر خود بوده است و ساير بن­مايه­ها بر حسب ضرورت و براي رعايت پيرنگ علي-معلولي داستان ذكر شده­ اند

Amir Khosrow Dehlavi’s Majnoon and Leily is one of the poems written after Nezami’s Leily and Majnoon. The core themes of this work are different from the narration of Nezami’s Leily and Majnoon, which shows that Dehlavi was not completely faithful to Nezami’s narrative. This study investigated the speed of narration in this poem using descriptive-analytic method. This research utilized the model that criticizes Gennet's views based on classical texts of fiction poems presented in one of the research articles. The results showed that the core themes of the Dehlavi’s narrative were less than the ones in Nezami’s narrative. Most kernel features of the poem under analysis are reported at high narrative speeds, while only three kernel features are reported at slow narrative speeds. In these three themes, characterization and the appropriateness of the environment, time, etc. are processed in light of Majnoon’s character. The richness of the text is placed in the same three themes that are interrelated in such a way that the first leads to the second and the second leads to the third. It seems that Dehlavi's main goal was to process these three themes in his work and the other themes have been mentioned upon necessity and in order to observe the causal plot of the story.