عنوان به زبان ديگر :
Designing indicators for assessing the sustainability of nomadic rangelands in Fars province (Cases of study: Robat Sarvestan, Namdan Eqlid, Dogush Khonj)
پديد آورندگان :
يوسفي، مسعود دانشگاه هرمزگان - دانشكده كشاورزي و منابع طبيعي - گروه مهندسي منابع طبيعي، بندرعباس، ايران , اسماعيل‌پور، يحيي دانشگاه هرمزگان - دانشكده كشاورزي و منابع طبيعي - گروه مهندسي منابع طبيعي، بندرعباس، ايران , جنيدي جعفري، حامد دانشگاه كردستان - دانشكده منابع طبيعي - گروه مهندسي مرتع و آبخيزداري، كردستان، ايران , محمدي كنگراني، حنانه دانشگاه هرمزگان - دانشكده كشاورزي و منابع طبيعي - گروه مهندسي منابع طبيعي، بندرعباس، ايران , صالحي، سعيد اداره كل امور عشاير استان فارس، شيراز، ايران
كليدواژه :
اقليم , توليد گياهي , تحليل سلسله مراتبي , تصميم‌گيري چندمعياره , خاك
چكيده فارسي :
يكي از ديدگاه‌هاي رايج و رو به گسترش در زمينه دستيابي به پايداري، تدوين شاخص‌هاي آن بر اساس داده‌هاي محلي و رويكرد هدايت‌شده و تجربي است. به اين منظور طراحي و اولويت‌بندي شاخص‌هاي پايداري مراتع از ديدگاه كارشناسان در مراتع عشايري خم نمدان اقليد، رباط سروستان و دوگوش نادري خنج انجام شد. اين سه منطقه به ترتيب به عنوان معرف مراتع فصلي عشايري (سردسير، معتدل و گرمسير) در استان فارس در نظر گرفته شد. در اين پژوهش روش‌هاي تصميم‌گيري چندمتغيره، دلفي فازي، تحليل سلسله مراتبي (AHP) و روش تاپسيس (TOPSIS) مورد استفاده قرار گرفتند. گزينه‌هاي پرسش‌نامه در قالب چهار شاخص اقليم و هواشناسي، توليد گياهي، خاك و انساني تقسيم‌بندي شد. تجزيه و تحليل نتايج در سطح شاخص‌ها نشان داد شاخص‌هاي انسان و خاك به‌ترتيب با وزن 0/480 و 0/330 از بيشترين وزن نسبي برخوردار بوده و شاخص‌هاي توليد گياهي و اقليم و هيدرولوژي با وزن‌هاي نسبي 0/134 و0/056 در رتبه بعدي قرار گرفتند. در سطح گزينه‌ها يا معيارها همه گزينه‌هاي تاييدنشده مربوط به شاخص انسان بودند درحاليكه در شاخص‌هاي اقليم و هيدرولوژي، توليد گياهي و خاك همه گزينه‌ها مورد تاييد خبرگان قرار گرفت. مقايسه زوجي گزينه‌ها نيز نشان مي‌دهد كه گزينه‌هاي درآمد و سرمايه، مالكيت و انواع فرسايش خاك قابل مشاهده به‌ترتيب با وزن‌هاي نسبي 0/16، 0/13 و 0/11 داراي بالاترين اولويت و گزينه‌هاي شاخص خشكي، ميانگين دماي سالانه و دسترسي به علوفه جايگزين با وزن نسبي كمتر از 0/005 داراي كمترين اولويت هستند. نتايج روش تاپسيس نشان داد گزينه‌هاي مالي (درآمد، پس‌انداز، وام و بيمه)، مالكيت (زمين، دام، مسكن و خودرو) و انواع فرسايش بر ديگر گزينه‌ها برتري دارند.
چكيده لاتين :
One of the common and growing perspectives on achieving sustainability is to formulate its indicators based on local data alongside with a guided and experimental approach. On this basis, designing and prioritization of rangeland sustainability indicators from the experts perspectives in the nomadic rangelands of Kham Namdan in Eghlid county, Robat Sarvestan and Dogush Naderi of Khanj county were done. These three regions were considered as the representatives of seasonal nomadic rangelands, cold, temperate and warm, of Fars province, respectively. In this study, multivariate decision-making methods, fuzzy Delphi, hierarchical analysis (AHP) and TOPSIS method were used. The questionnaire criteria were divided into four categoris: climate and meteorology, crop production, soil and anthropogenic. Analysis of the results at the level of indices showed that anthropogenic and soil indices with a weight of 0.480 and 0.330 were the highest, respectively, and crop production and climate and hydrological indices with relative weights of 0.134 and 0.056 were fallen in the next rank. At the level of options or criteria, all unapproved options were related to the anthropogenic index, while in the indicators of climate and hydrology, crop production and soil, all options were approved by experts. Paired comparison of the options also shows that the options of income and capital, ownership and types of visible soil erosion with relative weights of 0.16, 0.13 and 0.11 have the highest priority. On the contrary, for drought index, average annual temperature and access to alternative forage with relative weights less than 0.005 have the lowest priority. The results of TOPSIS method showed that options: finance (income, savings, loans and insurance), ownership (land, livestock, housing and car) and types of erosion are superior to other options.
