شناسايي عوامل مؤثر بر تشخيص فرصت‌ها براي خلق ارزش اجتماعي در ايران:نظريه‌پردازي داده‌بنياد با رويكرد ظاهرشونده (گليزري)

Identifying Effective Factors on the Recognition of Opportunities for Creating Social Value in Iran: Glaserian Grounded Theory

كارآفريني اجتماعي به‌عنوان يك موضوع جديد در عرصة اجتماعي ظهور نموده كه با ايجاد ارزش اجتماعي مي‌تواند پاسخي به نيازها و چالش‌هاي جوامع در شرايط كنوني باشد. با اين حال، نظرية كارآفريني اجتماعي هنوز در مرحلة مفهوم‌سازي است و همچون كارآفريني اقتصادي، مفهوم شناخت فرصت در قلب آن قرار دارد. هدف اصلي اين پژوهش‌، شناسايي عوامل مؤثر بر تشخيص فرصت‌هاي‌ اجتماعي براي خلق ارزش اجتماعي در ايران است. اين پژوهش در چارچوب رويكرد كيفي انجام شده و راهبرد آن نظريه‌پردازي داده‌بنياد با رويكرد ظاهرشونده (گليزري) است. ابزار جمع‌آوري داده‌ها، مصاحبه‌هاي نيمه‌ساختاريافته بوده و به منظور گردآوري اطلاعات، با به‌كارگيري روش نمونه‌گيري هدفمند با 19 نفر از خبرگان كارآفريني اجتماعي و مؤسسان شركت‌هاي اجتماعي، مصاحبه انجام شد. در راستاي تجزيه و تحليل داده‌ها در اين پژوهش، از بستۀ نرم‌افزاري MAXQDA نسخۀ10 استفاده شده است. جهت بررسي استحكام پژوهش نيز از چهار معيار قابليت اعتبار، انتقال­ پذيري، قابليت اطمينان و تأييد‌پذيري استفاده شد. تجزيه و تحليل داده‌ها در دو مرحلۀ كدگذاري حقيقي و كدگذاري نظري انجام گرفت. نتايج اين پژوهش نشان ­دهندۀ استخراج بالغ بر 263 كد يا مفهوم اوليه و نيز احصاء 11 مفهوم از مصاحبه‌ها است كه در قالب دو مقولۀ اصلي؛ يعني «عوامل انگيزشي شامل: انگيزه‌هاي اجتماعي و فرااجتماعي» و «عوامل زمينه‌اي يا محيطي مشتمل بر پيشينۀ تحصيلي و تجربۀ پيشين، قابليت‌هاي كارآفرينانه، ويژگي‌هاي شخصيتي، عوامل خانوادگي، الگوهاي نقش، نظام تربيتي، دولت و خط‌مشي‌ها، عوامل فرهنگي‌- اجتماعي و رسانه‌ها» در شناخت فرصت‌هاي اجتماعي براي «فرآيند خلق ارزش اجتماعي» ايران تأثير دارند. پژوهش حاضر مي‌تواند بخشي از خلأهاي شناختي كارآفريني اجتماعي در ايران را مرتفع نمايد.

Social entrepreneurship has emerged as a new issue in the social arena that by creating social value can be a response to the needs and challenges of societies in the current situation. However, the theory of social entrepreneurship is still in the conceptualization stage and, like economic entrepreneurship, the core of which is recognition of opportunity. The aim of this study was to identify the factors affecting the identification of social opportunities for creating social value in Iran. This research used qualitative approach and its strategy is Glaserian grounded theory. Data collection tools were semi-structured interviews. The interviews were conducted with 19 social entrepreneurship experts and founders of social enterprises selected through purposive sampling. In order to analyze the data, MAXQDA software was used. Four criteria of trustworthiness, transformability, dependability and conformability were used to evaluate the strength of the research. Data analysis was performed in two stages of substantive and theoretical coding. The results of this study show the extraction of 263 codes or basic concepts as well as eleven concepts from interviews. These concepts are in the form of two main categories, namely, "motivational factors including social and prosocial motivations" and "contextual or environmental factors, including educational background and previous experience, entrepreneurial capabilities, personality characteristics, family factors, role patterns, educational system, government and policies, socio-cultural factors, and the media”. These factors affect the recognition of social opportunities for "the process of creating social values" in Iran. The results of this study can address some of the cognitive gaps of social entrepreneurship in Iran.