تغييرات جمعيت دو گونه تريپس از جنس Haplothrips (Thysanoptera: Phlaeothripidae) در مزارع برنج استان ايلام با شرايط اقليمي متفاوت

Population fluctuations of two Haplothrips species (Thysanoptera: Phlaeothripidae) in rice fields of Ilam province in various climate regions

مقدمه: هدف از اين مطالعه بررسي تغييرات جمعيت دو گونه تريپس متعلق به جنس Haplothrips در مزارع برنج با دو اقليم متفاوت بود. مواد و روش ها: نمونه ­برداري ­ها در فصل زراعي 1397-1396 از مراحل مختلف رشد برنج در چهار مزرعه در شهرستان­ هاي چرداول (معتدل سردسيري) و دره­ شهر (معتدل گرمسيري) واقع در استان ايلام (غرب ايران) انجام شد. نتايج: در مجموع هشت گونه تريپس متعلق به شش جنس و سه خانواده جمع ­آوري و شناسايي گرديد؛ كه در بين آن­ ها Haplothripsganglbaueri Schmutz و Haplothrips aculeatus (Fabricius) به ترتيب با فراواني 73/16 و 17/83 درصد (در مزارع برنج دره­ شهر) و 61/19 و 27/25 درصد (در مزارع برنج چرداول) داراي بيش ترين جمعيت بودند. بر اساس نتايج به دست آمده، زمان ظهور هر دو گونه تريپس در هر دو منطقه سردسير و گرمسير از زمان به ساقه رفتن گياه برنج بود. بيش ترين تراكم هر دو گونه H. ganglbaueri و H. aculeatus در مزارع برنج دره­ شهر، در مرحله بالغ به ترتيب با ميانگين 0/8 و 0/33 تريپس مربوط مرحله پرشدن دانه و بيش ترين تراكم مرحله نابالغ و مجموع (بالغ و نابالغ) به ترتيب با تعداد (0/9 و 1/40) و (0/33 و 0/6) تريپس مربوط به مرحله گل دهي برنج بود. اما بيش ترين تراكم H. ganglbaueri در مزارع برنج چرداول در مرحله بالغ با تعداد 0/73 تريپس مربوط به مرحله گل دهي و بيش ترين تراكم مرحله نابالغ و مجموع (بالغ و نابالغ) با تعداد 0/93 و 1/40 تريپس مربوط به مرحله خوشه ­دهي برنج بود. هم چنين بيش ترين تراكم H. aculeatus در مزارع چرداول در مرحله بالغ و مجموع (بالغ و نابالغ) با تعداد 0/26 و 0/43 تريپس مربوط به مرحله پرشدن دانه و بيش ترين تراكم مرحله نابالغ تريپس با تعداد 0/23 تريپس مربوط به مرحله گل دهي برنج به دست آمد.نتايج آزمون T-test براي دو گونه هاپلوتريپس بين دو شهرستان دره­ شهر و چرداول نشان داد كه بين اين دو منطقه اختلاف معني­ داري وجود نداشت. نتيجه گيري و بحث: به طور كلي روند تغييرات جمعيت مراحل نابالغ تريپس در هر دو منطقه از ابتداي حضور در مزرعه پايين و سپس يك سير صعودي نشان داد و در مرحله گل دهي برنج نيز روند كاهشي پيدا كرد. هم چنين حشرات بالغ تريپس در اوايل مرحله رشدي برنج مشاهده شدند، به طوري­ كه تراكم حشرات بالغ در ابتداي فصل پايين بوده و سپس بعد از افزايش تدريجي، در مرحله پُر شدن دانه از تراكم تريپس كاسته شد.

The study was conducted to determine population fluctuation of two Haplothrips species in rice fields with two different climates. Samples were collected from different growth stages of rice in four fields located at Chardavol (cold climate) and Darreh-Shahr (Tropical climate) cities, in Ilam province (western Iran), during 2017-2018. Totally, eight thrips species belonging to six genera and three families were collected and identified. Amongst them, Haplothripsganglbaueri Schmutz and H. aculeatus (Fabricius) were the dominant species accounting for 73.16% and 17.83 (in Darreh-Shahr) and 61.19% and 27.25% (in Chardavol) in abundance. According to the results, both Haplothrips species in both cold and tropical regions were observed from the stem stage of rice. The highest density of adult for both Haplothrips species in Darreh-Shahr was related to dough stage of rice (0.8 and 0.33 thrips), but for both adult and larval stages was related to flowering stage of rice (0.9 and 1.40 for H. ganglbaueri, 0.33 and 0.6 for H. aculeatus). In addition, the highest density of adult for H. ganglbaueri in Chardavol was related to flowering stage of rice (0.73 thrips) and for larval stage and (adult+larva) was related to heading stage of rice (0.93 and 1.40 thrips). The above information for H. aculeatus for adult and (adult+larva) was related to dough stage (0.26 and 0.43 thrips) and for larval stages related to flowering stage of rice (0.23 thrips). The results of the T-test for two Haplothrips species between Darreh-shahr and Chardavol showed that there was no significant difference between the two regions. In general, population fluctuation for the immature stages of thrips in both regions showed the low density in beginning of rice growth and there was a decreasing in the flowering stage of rice. Adult thrips were also observed in the early stages of rice growth, so that the density of adults was low at the beginning of the season and then, after a gradual increase, the density of thrips decreased during the dough stage.